Dzisiejszemu Uhonorowanemu tytułem doktora honoris causa bliskie pozostaje myślenie o sprawiedliwości powszechnej, poszukiwanie dla niej praw i rozwiązań, oraz komunikowanie zasad tej sprawiedliwości innym – powiedział prof. dr hab. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach podczas uroczystości nadania tego tytułu prof. Markowi Safjanowi, która odbyła się 20 listopada na Wydziale Prawa i Administracji UŚ.

Prof. Marek Safjan to uznany prawnik i autorytet w dziedzinie prawa cywilnego, medycznego, europejskiego oraz konstytucyjnego. Przez wiele lat był wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pełnił również funkcję prorektora. Od 1997 roku był sędzią, a w latach 1998-2006 Prezesem Trybunału Konstytucyjnego. W 2009 roku został sędzią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2012 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego we Florencji. Prof. Marek Safjan jest autorem licznych publikacji naukowych, które mają istotny wpływ na dyskurs prawny w Polsce i Europie. Jego rozległa praca naukowa, zaangażowanie w działalność społeczną i oddanie służbie sędziowskiej świadczą o nadzwyczajnym zaangażowaniu w propagowanie idei praworządności, demokracji i wolności. (A Perspektywy z dumą podkreślają, że Pan Profesor jest od wielu lat członkiem Kapituły Rankingu Szkół Wyższych).

- To w czasie kierowania przez Niego Trybunałem Konstytucyjnym organ ten rozstrzygał tak doniosłe sprawy, jak konstytucyjność traktatu akcesyjnego, europejskiego nakazu aresztowania czy też odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej. Jak zauważa w swej recenzji prof. Mirosław Wyrzykowski, umiejętności Prezesa Marka Safjana sprawiły, że w relatywnie krótkim czasie przestało mieć znaczenie partyjne źródło mianowania sędziów Trybunału, a dyskusje i spory konstytucyjne rozstrzygane były na płaszczyźnie merytorycznej. W tych czasach i w latach następnych, aż do roku 2017, Trybunał Konstytucyjny cieszył się zasłużonym prestiżem – podkreślił w swojej laudacji prof. Maksymilian Pazdan. - Dostojny Doktorancie, pozwalam więc sobie, w obecności wszystkich tu zgromadzonych, ogłosić, że w uznaniu dla Twych wybitnych zasług i osiągnięć Prześwietny Senat Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach postanowił przyznać i nadać Tobie, prawomocną uchwałą z 10 września 2024 roku tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego – zakończył laudację prof. Pazdan.

- Mówiąc o publikacjach Profesora Safjana nie sposób nie odnotować Jego wypowiedzi z ostatnich lat poświęconych obronie, a następnie przywracaniu praworządności. Dzięki Jego wiedzy prawniczej, doświadczeniu zawodowemu i nienagannej postawie etycznej każda z tych wypowiedzi stanowi inspirację dla wszystkich, którym na sercu leży polska praworządność. Z wypowiedzi tych wybrzmiewa przede wszystkim poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne, którego wyrazem jest nie tylko powinność uczestniczenia w debacie publicznej, lecz także sposób prowadzenia takiej debaty. Uczestnicząc w niej, Profesor Safjan unika języka agresji. Wynika to moim zdaniem z Jego odpowiedzialności za funkcjonowanie wspólnoty opartej na rządach prawa. Często atakowany, czasami w sposób pełen manipulacji i przekłamań, nigdy nie wykracza poza obowiązujące dobrego prawnika standardy prowadzenia dyskusji – stwierdził recenzent dhc prof. Maciej Szpunar.

- Talent dydaktyczny Doktoranta łączył się zawsze z talentem pedagogicznym. Jak wspomina jeden z ówczesnych stażystów, dzisiaj profesor Uniwersytetu Śląskiego, „seminarzyści Profesora byli zauroczeni Jego osobowością erudyty, uczonego wielkiej wiedzy, a jednocześnie ciepłego człowieka przyjaznego ludziom. Podkreślają, że zawdzięczają Mu nie tylko wiedzę prawniczą, ale również umiejętność poruszania się w życiu społecznym, politycznym i codziennym” . Wzorzec osobowy Profesora Safjana oddziaływał na zachowania, postępowanie i często życiowe oraz zawodowe wybory rozmówców – powiedział drugi z recenzentów prof. Mirosław Wyrzykowski z UW.

- W zderzeniu prawa i polityki znowu wyłaniają się wielkie klasyczne dylematy na temat tego, jak definiować prawo obowiązujące, gdzie leżą granice respektowania prawa, czy, a jeśli tak, to jak odmówić respektowania nakazu podporzadkowania się prawu, nie niszcząc samej idei prawa. Zmiany systemowe ostatnich ośmiu lat wytworzyły w konsekwencji prawną hybrydę, na którą składają się z jednej strony częściowo zdeformowane instytucje, a z drugiej – zasady i gwarancje państwa prawa stanowiące odzwierciedlenie idei demokratycznego państwa prawnego – stwierdził w swoim wykładzie podczas uroczystości prof. Safjan. -  Działania polityków, choćby prima facie oczywiste przez swoją słuszność, muszą mieścić się w granicach prawa. Ale odpowiedź na pytanie, jakiego prawa, czy pisanego przez małe „p” czy przez „P” wielkie, dekodowanego z zasad generalnych konstytucji, nie należy już do polityków. Trajektorie polityki i prawa zbliżą się do siebie wtedy, kiedy politycy wyrażając wolę demokratycznej większości społeczeństwa, będą podążali tropem wyznaczonym przez otwarte, z wyobraźnią i funkcjonalnie stosowane prawo, które się nie daje zagonić w pułapkę ślepego i tępego formalizmu oraz dogmatyzmu prawniczego. Pytanie, w jaki sposób to uczynić, zasługuje już na osobną refleksję. Ale nie tracąc na razie nadziei na to, że nam się znowu uda, nie mogę się całkiem uwolnić od myśli, że po pięćdziesięciu latach zmagań i doświadczeń istnieje jednak ryzyko, że wyląduję jako rozbitek, który wyzbyty już złudzeń i utopijnej naiwności musi pogodzić się z realiami życia.

Serdeczne gratulacje od Perspektyw, Panie Profesorze!

Żródło cytatów: monograph.us.edu.pl

WW

Fot. Matylda Klos