- Polityka fiskalna nie jest zawieszona w próżni, lecz jest elementem polityki państwa. To od nas zależy w jakim kierunku jest prowadzona – przekonywała podczas kolejnej debaty w ramach inicjatywy Areopag Uniwersytetów dr hab. Monika Münnich, prof. KUL.
- Kryzysy finansowe były, są i będą. I w sposób oczywisty przekładają się na nasze życie – nie ma wątpliwości prof. Tomasz Nieborak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, który wziął udział w debacie „Finanse publiczne w warunkach turbulencji” zorganizowanej w ramach Areopagu Uniwersytetów.
To wspólna inicjatywa Uniwersytetu Warszawskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, do której dołączył również Uniwersytet Gdański. Jej celem jest prowadzenie debat o wyzwaniach współczesności.
Podczas poniedziałkowego (16 grudnia) panelu zorganizowanego na Uniwersytecie Warszawskim eksperci rozmawiali o wyzwaniach związanych z zarządzaniem budżetem państwa w kryzysowych momentach.
Inflacja pod znakiem zapytania
Były wiceminister finansów, prof. Sebastian Skuza (UW) opowiadał o tego typu doświadczeniach w czasie pandemii koronawirusa i wybuchu rosyjskiej agresji w Ukrainie. - Największym wyzwaniem było prognozowanie sytuacji gospodarczej, w tym inflacji. Poza tym kluczowe było zapewnienie płynności finansowej państwa oraz pilnowanie, by nie został przekroczony konstytucyjny próg długu publicznego – przyznał prof. Skuza, który przypomniał, że mimo trudnej sytuacji ówczesny rząd i bank centralny krytykowane były za swoje działania w tym zakresie. - Ale trzeba pamiętać, że na tamtą zmienność sytuacji trudno było się przygotować – zaznaczył były wiceminister finansów.
Równowaga to stan przejściowy
Jednak jak zauważył dr Mariusz Trojak z Uniwersytetu Jagiellońskiego równowaga jest stanem przejściowym. - To, że żyjemy w turbulencji, jest zjawiskiem – niestety – normalnym. Zawsze, w którymś miejscu na świecie dzieją się rzeczy, których nie przewidujemy. Natomiast reguły fiskalne, które ograniczają zapędy decydentów, muszą być wkomponowane w system prawny i finansowy – powiedział dr Trojak.
Dr hab. Monika Münnich, prof. KUL, specjalistka w zakresie podatków, prawa podatkowego oraz finansów publicznych na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego uważa, że polityka fiskalna nie jest zawieszona w próżni, lecz jest elementem polityki państwa. – Rząd realizując zadania publiczne wydaje pieniądze kierując się optymalnymi dla siebie warunkami. Wskazując tych, którzy tworzą rząd, to od nas zależy jak szeroka jest polityka redystrybucyjna – mówiła prof. Monika Münnich.
Trudny los podatnika
Podczas debaty eksperci wielokrotnie odwoływali się do sytuacji w Polsce. Według prof. Münnich prawo podatkowe nad Wisłą jest nieprecyzyjne, zmienne i trudne do interpretacji. - Niepewność, która towarzyszy wszystkim podmiotom, które stosują to prawo, powoduje, że funkcja fiskalna nie może być skuteczna ponieważ ze zrozumieniem prawa podatkowego ma problem podatnik, doradca podatkowy, organ podatkowy i sąd. Tak się nie da dobrze stanowić prawa – podkreśliła prof. Monika Münnich. - Podatnik, który nie rozumie przepisów będzie uchylał się od opodatkowania szukając takich instrumentów w prawie cywilnym czy handlowym, które w jego przekonaniu pozwolą mu na niepłacenie podatków. I w ten sposób powstaje nam luka podatkowa – dodała.
Z kolei dr Maciej Goniszewski z Uniwersytetu Gdańskiego przekonywał, że aktywna polityka fiskalna państwa może prowadzić do pewnych zagrożeń. – Trudno odwrócić konsekwencje decyzji, które w jej ramach zapadają – stwierdził dr Goniszewski, który odniósł się do programów socjalnych, najpierw Rodzina 500 plus a potem 800 plus, wprowadzanych pod hasłem poprawy wskaźników demograficznych. - Są kontynuowane pomimo tego, że nie działają, a obecny rząd do wyborów szedł z hasłami uszczelniania wydatków. Dzieje się tak dlatego, że raz dany prezent trudno odebrać – wyjaśniał dr Maciej Goniszewski.
Zachować suwerenność
Zdaniem prof. Tomasza Nieboraka decyzje podejmowane przez polityków mogą być ograniczane przez rynki finansowe. - Są one ważnym elementem systemu społecznego i czynnikiem dyscyplinującym – stwierdził prof. Nieborak.
Jednak jak zauważył dr Mariusz Trojak, trzymanie się w ryzach reguł fiskalnych nie zawsze jest możliwe w sytuacjach kryzysowych, czego dowodem jest konflikt w Ukrainie oraz konieczność zwiększania wydatków na obronność m.in. w Polsce. - Ale priorytetem każdego państwa jest zachowanie integralności i suwerenności – podkreślił dr Trojak.
Źródło: kul.pl