Przywódcy Unii Europejskiej i krajów Azji Środkowej, podczas szczytu jaki odbył się w ubiegłym tygodniu w Samarkandzie, ogłosili strategiczne partnerstwo skupiając się na projektach transportowych, energetycznych i cyfrowych. Istotna część komunikatu końcowego dotyczy także pogłębienia współpracy w dziedzinie edukacji i nauki. W spotkaniu uczestniczyli: António Costa, prezydent Rady Europejskiej, Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej oraz prezydenci: Shavkat Mirziyoyev - Uzbekistan, Kassym-Jomart Tokayev - Kazachstan, Sadyr Japarov - Kirgistan oraz Emomali Rahmon - Tadżykistan oraz Serdar Berdimuhamedow - Turkmenistan. Porozumienie z Samarkandy otwiera również nowe perspektywy przed polskim szkolnictwem wyższym.

Na zbliżenie pomiędzy krajami Centralnej Azji i Europą niewątpliwe wpłynęły, z jednej strony, dziwne polityczne i ekonomiczne posunięcia prezydenta Trumpa i rosyjska agresja na Ukrainę, z drugiej. Pamiętać jednak należy, że w krajach regionu, będących kiedyś częścią Związku Radzieckiego, już od dłuższego czasu zachodzą procesy zbliżające je do Europy. Mało kto dziś pamięta, że już dobrze ponad dekadę temu ówczesny przywódca Kazachstanu Nazarbajew ogłosił program pod wiele mówiącym tytułem „Road to Europe”. Od lat w Kazachstanie czy Uzbekistanie od pierwszych klas szkoły dzieci uczą się języka angielskiego. Choć Kraje Centralnej Azji spoglądały ku Unii Europejskiej z dużym zainteresowanie to poważną przeszkodą utrudniającą bliższych stosunków z UE były kłótnie i spory graniczne między krajami regionu. Szczyt w Samarkandzie pokazał, że kraje te są jednak w stanie porozumieć się i ze sobą współpracować. Współpraca z Europą ma im w tym pomóc.

Unii Europejska postrzega w Centralnej Azji wartościowego i obiecującego na przyszłość partnera gospodarczego i handlowego, ale nie tylko. Centralna Azja ma to czego Europie brakuje: gaz, ropę, rudę uranu, ale także duże zasoby ziem rzadkich. Nie mniej ważnym dla starzejącej się Europy jest to, że w społeczeństwach krajów Centralnej Azji największą grupę stanowi młodzież, Stąd szczególne zainteresowanie współpracą w dziedzinie szkolnictwa wyższego. Choć kraje regionu rozbudowują swoje szkolnictwo wyższe i tak duża część młodzieży jest zainteresowana studiami na zagranicznych uczelniach, również w Polsce. Zaś kadra naukowa uważa, że współpraca z uczelniami europejskimi jest najlepszą drogą do podniesienia poziomu swoich uczelni.

W tym kontekście warto fragment wspólnej deklaracji liderów Unii Europejskiej i krajów Azji Centralnej: 

The leaders confirmed their commitment to intensifying joint efforts to deepen cooperation on education and science. This includes:

• using opportunities under the Erasmus+ and Horizon Europe programmes,
• implementing projects to introduce advanced European educational methods,
• cooperating in fundamental and applied research.

Polska dyplomacja będzie zapewne wiedziała, jak właściwie odczytać ten zapis i przełożyć go na konkretne działania wdrożeniowe. Stwarza to szansę, że Uzbekistan zostanie przywrócony do konsularnych łask, a zdolna młodzież z tego kraju szerszą ławą zasili polskie uczelnie!