Skąd mogę wiedzieć, że wybieram dobrze? To jedno z najważniejszych pytań, które towarzyszy nam praktycznie przez całe życie. Szkoła uczy, że nauczyciel zna dobrą odpowiedź. Klucz oceny testu także ją zawiera. Wystarczy zajrzeć na koniec zbioru zadań, żeby sprawdzić, czy mamy dobrą odpowiedź. Życie to podróż. aby dojechać do celu, praktycznie cały czas korygujemy kurs. Na drodze może pojawić się objazd, wypadek lub inna przeszkoda. Może się okazać, że chcesz jechać w inne miejsce, bo po dotarciu do miejsca przeznaczenia nie wszystko Ci odpowiada.
Nie jesteś niewolnikiem swojego pierwszego wyboru, który mógł opierać się na niepełnej wiedzy. Na 99% wybierając studia dzisiaj nie wiesz, co będzie na świecie za 5 lat. Twoi rodzice też nie są w stanie tego przewidzieć. Jeżeli ktoś mówi, że musisz dokładnie wiedzieć, co będziesz robić po studiach i jak to będzie wyglądało – nie słuchaj go! Nie musisz znać dokładnie drogi. Wystarczy, że znasz kierunek do kolejnego drogowskazu.
Zadanie 1
Najczęściej Rodzice oczekują konkretnej decyzji, a Maturzysta chce mieć święty spokój (bo sam nie wie co robić). Zacznijmy od rozmowy poszerzającej możliwości wyboru.
Ćwiczenie dla Ciebie: spisz na kartce wszystkie pytania, wątpliwości, problemy i decyzje, które dotyczą Twojego wyboru odnośnie przyszłości (nie musisz na nie na razie odpowiadać).
Ćwiczenie dla Rodziców: spiszcie sobie na kartce wszystkie pytania, wątpliwości, problemy i decyzje, które dotyczą przyszłości Waszego dziecka (nie musicie na nie na razie odpowiadać). Po co? Bo każdy problem da się systematycznie rozwiązać odpowiadając po kolei na jego części składowe. I za chwilę się tym zajmiemy.
Ćwiczenie zaawansowane: wymieńcie się kartkami i niech każda ze stron pozna perspektywę drugiej. Nie musicie o tym dyskutować, jeżeli nie chcecie. Wyciągnijcie swoje wnioski. Zawsze zakładajcie pozytywne intencje drugiej strony!
Ćwiczenie dla prawdziwych Zespołów: stwórzcie wspólną listę, to ona będzie Wam wyznaczała wspólne wyzwanie na kilka kolejnych lat. Wspólnie jesteście w stanie odpowiedzieć na większość pytań. Zobaczycie zresztą, że na część z nich już macie odpowiedź.
Poznaj swój kierunek
Jeżeli masz 18-19 lat to najczęściej cechuje Cię idealizm i małe doświadczenie życiowe. Jeżeli jesteś rodzicem, to kierujesz się pragmatyzmem i Twoje doświadczenia życiowe są dużo większe. Obie strony mają jednak wspólne wyzwanie: jak podjąć ważną decyzję w sprawie przyszłości nie mając pojęcia, jak wygląda sytuacja na rynku pracy teraz i jak będzie wyglądała za kilka lat.
Już wiemy, że można się pomylić. Ale to nie oznacza, że teraz bezrefleksyjnie rzucimy się do działania i mamy wszystko z głowy. Zastanowienie się przed działaniem to bardzo opłacalna strategia. Zanim wybierzesz się w podróż, trzeba określić kierunek i pierwszy przystanek na tej drodze.
Zadanie 2
Ćwiczenie dla Maturzysty: wypisz sobie na kartce wszystkie tematy, które Cię interesują. Co lubisz robić? Jakie kierunki studiów Cię interesują? Kim chciałbyś być w przyszłości, gdyby nie było ograniczeń? Co chciałbyś robić? Z kim przebywać? Co chcesz osiągnąć? Napisz listę powodów, dla których te hipotetyczne wybory Cię interesują.
Ćwiczenie dla Rodziców: kim chcecie, żeby było Wasze dziecko? Zróbcie listę powodów, które wzięliście pod uwagę podejmując takie decyzje.
Ćwiczenie dla zaawansowanych: wymieńcie się swoimi listami. Znając perspektywę drugiej strony będziecie mogli skorygować swoje decyzje, podpowiedzieć sobie coś konkretnego. Założę się, że zdołacie inaczej postrzegać zachowania, wybory i argumentację drugiej strony. Będziecie też mogli dodać kolejne, nowe kryteria do swoich decyzji.
Ćwiczenie dla prawdziwych zespołów: stwórzcie wspólny profil osoby, którą „chcecie stworzyć” patrząc na nią z różnych perspektyw. Ustalcie wspólne kryteria dokonywanych wyborów. Uzupełnijcie listę Waszych pytań, wykreślcie te, na które znacie już odpowiedź.
Zbierz fakty i doświadczenia
Czas zrobić użytek ze stworzonej listy pytań i idealnej ścieżki. Trzeba zderzyć je z rzeczywistością. Poszukać odpowiedzi, podjąć decyzję. Czasem trzeba zadać sobie więcej pytań. Ale to jest właściwa droga!
Jeżeli zastanawiasz się nad wyborem kierunku studiów, zawodem, to znajdź kilka osób, które już studiują, lub wykonują dany zawód. Zadaj swoje pytania. Zobacz jak jest naprawdę, a nie jak Ci się wydaje. Bardzo często patrzymy na coś zbyt idealistycznie, a później okazuje się, że nie uwzględniliśmy istotnych dla nas parametrów decyzji (nie życzę Ci szkoły pożarniczej, jeśli masz lęk wysokości!)…
Sprawdź, w jakim zawodzie możesz pracować po zakończeniu wybranych kierunków – obiecuję Ci moc zaskoczeń!. Po ASP możesz projektować wzory płytek łazienkowych, po polonistyce możesz pracować w wydawnictwie. Po zarządzaniu możesz zostać trenerem biznesu. Możliwości jest mnóstwo.
Gdy zaczynałem studia, nie miałem pojęcia, że istnieje taki zawód jak kierownik projektu, czy trener. Wiedziałem, że lubię organizować i planować, lubiłem informatykę, ale nie wiedziałem jak to połączyć. Dopiero na uczelni zobaczyłem, co mogę robić po studiach i sprawdzałem systematycznie, co mi się podoba, a co nie. Większość osób przechodzi podobną drogę. Rzadko udaje się komuś od razu trafić w swoje zainteresowania, talenty i jednocześnie dobrze zarabiać. To proces.
I to odróżnia studia od tego, co wiesz do tej pory. Tutaj nauka jest elementem koniecznym do uzyskania dyplomu, ale niewystarczającym do tego, żeby osiągnąć sukces. Dobry dyplom nie znajdzie Ci pracy. Sam sobie ją zdobędziesz, jeżeli nauczysz się aktywnie i systematycznie działać. Możesz zacząć już teraz!
Zadanie 3
Ćwiczenie dla Maturzysty: znajdź kilka osób, które studiują na wybranej przez Ciebie uczelni (najlepiej na 4-5 roku) i umów się z nimi na rozmowę, w czasie której zadasz nurtujące Cię pytania. Znajdź kilka osób, które zajmują się od kilku lat tym, czym chciałbyś się zajmować po studiach, zaproś na kawę, pytaj i notuj odpowiedzi. Twoje zadanie to zdobyć odpowiedzi na wszystkie pytania z przygotowanej wcześniej listy.
Ćwiczenie dla Rodziców: poszukajcie wśród swoich znajomych osób, które robią to, co chce robić wasz maturzysta. Skontaktujcie ich ze sobą.
Ćwiczenie dla prawdziwych zespołów: Stwórzcie wspólny plan zdobycia odpowiedzi na kluczowe pytania z listy, opierając się na Internecie, znajomych, doświadczeniu. Właścicielem planu jest maturzysta, rodzice mają dostarczyć swoich zasobów i dojrzałej perspektywy.
Koryguj swój plan
Jednym z największych wyzwań jest przyznanie się do błędu. Jednocześnie jest to jedyna droga, by w tym błędzie nie tkwić. Niedawno student pierwszego roku zadał mi pytanie, czy ma zmieniać kierunek studiów, bo ten w ogóle mu nie pasuje, czy zostać, żeby… nie martwić rodziców. Zdecydował się na zmianę i dobrze, bo oznaczało to o jedną szczęśliwą osobę na świecie więcej (zamiast informatyki studiuje grafikę komputerową i biegnie na zajęcia z entuzjazmem, ba zarabia już nawet w tej dziedzinie). Zastanawiał się, czy nie rzucić studiów w ogóle, ale to akurat wybiłem mu z głowy, bo „dyplom trzeba mieć!”.
Teraz w dwustopniowym systemie studiów masz dodatkową możliwość zmiany kierunku po 3 latach. To bardzo cenna możliwość pod warunkiem, że skorzystasz z dobrych rad i pierwsze trzy lata wykorzystasz na:
- zdobycie wiedzy o sobie
- doprecyzowanie swojego pomysłu na kierunek zawodowy
- zdobyciu umiejętności w tym kierunku.
Na studiach to Ty definiujesz, kim będziesz po ich zakończeniu, nie program studiów. Nie wpadnij w tę pułapkę!
Teraz uczysz się właśnie, jak podejmować dojrzałe wybory i to jest prawdziwa lekcja maturalnego roku. Lekcja, do której warto się przyłożyć, bo właśnie ta umiejętność będzie decydować o Twoich sukcesach w przyszłości.
Mariusz Kapusta
Mariusz Kapusta – absolwent SGH, pracował tuż po studiach w wielkiej korporacji, doświadczony manager i przedsiębiorca. Prowadzi firmę szkoleniowo-doradczą Leadership Center. Założyciel proaktywnie.pl, triathlonista, człowiek kochający życie.
