W polskich uczelniach publicznych zakończyły się wybory władz rektorskich na kadencję 2016-20 i wiadomo już, kto od 1 września będzie nosił gronostaje. Statystyczny rektor-elekt publicznej uczelni akademickiej ma 59 lat i jest mężczyzną (spośród 89 miejsc rektorskich 5 przypadło kobietom). Trzech na pięciu założy togi z gronostajem po raz pierwszy. Najmłodszymi są rektorzy akademii wychowania fizycznego (średnia 53 lata) oraz uniwersytetów medycznych (55,5). Najstarsi są rektorzy uczelni rolniczych (66 lat) i politechnik (63). Żaden z rektorów nie został wybrany w dopuszczalnym przez prawo trybie menadżerskim.
Od września 2016 roku 35 szkół wyższych nadzorowanych przez MNiSW – uniwersytety, politechniki, uczelnie rolnicze, pedagogiczne, ekonomiczne, AWF-y – poprowadzą nowi rektorzy. 23 rektorów będzie sprawować tę godność przez drugą i ostatnią kadencję. Według Ustawy o szkolnictwie wyższym ten urząd można nieprzerwanie sprawować przez dwie kadencje.
W 9 uczelniach medycznych pierwszą kadencję rozpocznie 6 rektorów, a trzema uczelniami pokierują obecni. Wśród 19 uczelniach artystycznych – muzycznych, sztuk pięknych, teatralnych i filmowych – zmiany nastąpią w 9.
Na 18 uniwersytetach ponownie wybrano 9 rektorów, w tym na największych uczelniach: UW, UJ, UMK, UMCS. Na 19 uczelniach technicznych kadencję 2016-20 rozpocznie 11 nowych rektorów, a 8 poprowadzi swoje uczelnie po raz drugi. Na 5 uczelniach rolniczych dominują nowi rektorzy (4), podobnie w 5 uczelniach pedagogicznych (4 nowych). Pięć uczelni ekonomicznych poprowadzi 4 nowych rektorów, a w sześciu AWF-ach jest trzech nowych magnificencji. W 9 uczelniach medycznych, podlegających Ministerstwu Zdrowia, wybrano sześciu nowych rektorów, a w 19 szkołach wyższych artystycznych, podlegających Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego – dziesięcioro.
Jedynymi kandydatami na stanowisko było 28 rektorów-elektów, najczęściej ubiegających się o drugą kadencję, 31 miało jednego kontrkandydata, w dwóch uczelniach (SGH, Politechnika Gdańska) o rektorski fotel ubiegało się po pięciu kandydatów.
Przez najbliższe cztery lata Uniwersytetem Warszawskim będzie kierował chemik, Uniwersytetem Jagiellońskim – lekarz. Wśród specjalności naukowych nowych rektorów uniwersytetów najwięcej jest prawników, chemików, historyków, biologów, są też: fizyk, politolog, archeolog, lekarz, inżynier lądowy, filolog romański i teolog.
Największe polskie uczelnie techniczne będą prowadzili: elektronik (Politechnika Warszawska), specjalista inżynierii podziemnej (Politechnika Wrocławska) i geolog (Akademia Górniczo-Hutnicza). Rektorzy uczelni technicznych również mają zróżnicowane specjalności – od górnictwa, poprzez budownictwo, telekomunikację, technikę cieplną, do chemii spożywczej, systemów elektroenergetycznych i budowy i eksploatacji maszyn.
Średni wiek rektorów nowej kadencji to 59 lat (cztery lata temu 59,3). W uniwersytetach rektor ma średnio 60 lat (pół roku więcej niż cztery lata temu); w uczelniach technicznych 63 lata (dwa lata więcej niż w kadencji 2012-16); w rolniczych 66 lat (poprzednio 63,4); w pedagogicznych 56 lat (było 57); w ekonomicznych 59 lat (było 61,5); w AWF-ach 53 lata (było 53,5); w medycznych 55,5 lat (było 57,7); w artystycznych – 57,6.
W gronie rektorów-elektów do najmłodszych należą: prof. Marcin Gruchała (45 lat), który poprowadzi Gdański Uniwersytet Medyczny, prof. Klaudiusz Baran (45 lat) z Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie, prof. Andrzej Rokita (48 lat) z AWF we Wrocławiu, prof. Zbigniew Osadowski (45 lat), który został nowym rektorem Akademii Pomorskiej w Słupsku, prof. Robert Ciborowski (49 lat), rektor Uniwersytetu w Białymstoku, prof. Anna Wypych-Gawrońska (50 lat) z Akademii Jana Długosza w Częstochowie, prof. Mirosław Wielgoś (51 lat), kierujący Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, prof. Dorota Segda (50 lat) z PWST w Krakowie, ks. prof. Stanisław Dziekoński (49 lat), z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Rektorami seniorami są prof. Włodzimierz Sady z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie i prof. Edward Włodarczyk z Uniwersytetu Szczecińskiego (70 lat).
Rodzynkami w tym bardzo męskim gronie jest pięć pań: prof. Dorota Segda, (Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Krakowie), prof. Halina Lorkowska (Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu, prof. Jolanta Rudzka-Fabisiak (Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi), prof. Anna Wypych-Gawrońska z Akademii Jana Długosza w Częstochowie oraz prof. Tamara Zacharuk, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach.
Powroty...
W rektorskim gronie na kadencję 2016-2020 znalazło się 5 rektorów, którzy po latach powrócili na to stanowisko. Prof. Marek Rocki przez dwie kadencje (od 1999 do 2005 r.) zajmował stanowisko rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Prof. Wiesław Trąmpczyński w 2000 r. został wybrany na rektora Politechniki Świętokrzyskiej, ponownie wybierany w 2002 i w 2005.
Po czteroletniej przerwie na fotel rektora wrócił prof. Stanisław Krawczyński. W 2004 roku został wybrany rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie i funkcję tę pełnił przez dwie kadencje.
Prof. Grzegorz Kurzyński był już w latach 2002-2008 rektorem Akademii Muzycznej we Wrocławiu.
Prof. Tadeusz Markowski przez dwie kadencje (w latach 1999-2005) stał już czele Politechniki Rzeszowskiej. W obecnej kampanii, jak informowała prasa, nie dawano mu większych szans w starciu z obecnym rektorem uczelni prof. Markiem Orkiszem, który jednak wybory przegrał.
... i odwroty.
W gronie rektorów, którym nie udał się wybór na drugą kadencję, znaleźli się także prof. Tomasz Szapiro, rektor Szkoły Głównej Handlowej, prof. Andrzej Ciechanowicz, rektor Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, prof. Zdzisław Łapiński, rektor Akademii Medycznej w Krakowie.
Po pierwszej kadencji dwóch obecnych rektorów – prof. Andrzej Gospodarowicz z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu i prof. Janusz Ostoja-Zagórski z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy zrezygnowało z reelekcji ze względu na wiek.
Natomiast trzech rektorów już na początku 2016 roku ogłosiło, że nie zamierzają ponownie kandydować. W lutym prof. Leonard Etel, rektor Uniwersytetu w Białymstoku, podsumował swoją kadencję i oświadczył: Od 10 przeszło lat musiałem rozmaite funkcje pełnić, a nie lubię tego robić. Bardzo źle się czuję w administracyjnych strukturach. A po drugie jest tak, że wszystko się zużywa i rektor zużywa się również.
– Zamknąłem ten rozdział w moim życiu – poinformował prof. Stanisław S. Nicieja, rektor Uniwersytetu Opolskiego, któryw fotelu rektorskim spędził czternaście lat. – Nie można być wiecznie rektorem. Muszą przyjść nowi ludzie. Bycie rektorem to misja. Nie znam pojęć urlop ani choroba. Nie wyłączam telefonu nawet nocą. Kiedyś to musi się zamknąć.
Nie ubiegał się również o reelekcję prof. Leszek Żabiński z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Zgodnie z prawem
o szkolnictwie wyższym rektora uczelni publicznej można powołać w drodze wyborów albo w drodze konkursu, według zasad określonych w statucie uczelni. Wiosną 2016 żaden z rektorów nie został powołany w trybie konkursowym. Nie zdarzyło się też, aby wśród kandydatów na rektora była osoba spoza danej uczelni. Zdaniem komentatorów, świadczy to albo o zachowawczości polskiego środowiska akademickiego, albo o braku dostatecznych zachęt (prawnych i finansowych) do przyjmowania przez uczelnie menadżerskiego stylu zarządzania
REKTOR jest kluczową postacią w polskim szkolnictwie wyższym. Na dobre i na złe. Siła wpływu Ich Magnificencji na polską rzeczywistość, nie tylko akademicką, jest wielka – i potencjalna, i realna. Dlatego już w lutym br. Perspektywy uruchomiły specjalny serwis internetowy Wybory rektorów 2016, dzięki któremu wszyscy zainteresowani mogli obserwować na bieżąco zmiany kadrowe w polskich uniwersytetach, politechnikach i akademiach.
Nowe władze KRASP
Wszyscy rektorzy uczelni akademickich tworzą ogólnopolską Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP). W nowej kadencji jej pracami, jako przewodniczący KRASP, pokieruje prof. Jan Szmidt, rektor Politechniki Warszawskiej. Jego zastępcami są: prof. Andrzej Tretyn, rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i prof. Wiesław Bielawski, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Nowe władze KRUP i KRPUT
Przewodniczącym środowiskowej Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich (KRUP) został prof. Wojciech Nowak, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, a na przewodniczącego Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych (KRPUT) wybrano prof. Tadeusza Słomkę, rektora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Gratulujemy Magnificencjom zwycięstwa w wyborach i życzymy sukcesów!
PERSPEKTYWY