O uczelnię techniczną na Opolszczyźnie zadbał rozwijający się przemysł. Po koniec lat 50. XX wieku powstawały na Opolszczyźnie fabryki i zakłady przemysłowe, w których potrzebowano inżynierów, a wówczas na każdy tysiąc zatrudnionych było ich tylko sześciu. Dlatego w lipcu 1959 r. władze województwa i przedstawiciele Naczelnej Organizacji Technicznej ubiegali się u ministra szkolnictwa wyższego i oświaty o utworzenie uczelni technicznej w Opolu.
Jednak wtedy uzyskali tylko obietnicę powołania punktu konsultacyjnego Politechniki Śląskiej, ponieważ na utworzenie samodzielnej uczelni nie pozwoliła skromna baza, jaką dysponowało miasto.
Uroczysta inauguracja Punktu Konsultacyjnego Politechniki Śląskiej, a ściśle dwóch wydziałów: elektrycznego i mechanicznego odbyła się 21 października 1959 r. W 1960 r. oferta rozszerza się o trzeci kierunek: budownictwo ogólne i przemysłowe.
Dlaczego Opole?
Prof. Jerzy Buzek, który wykładał na Politechnice Opolskiej w latach 80. wskazuje także na zewnętrzne uwarunkowania: – Dlaczego Opole? Zacznę od atmosfery tamtego czasu lat 60-tych. Powojenny wyż demograficzny właśnie pukał do drzwi wyższych uczelni. Politechniki pękały w szwach. Zwłaszcza w Gliwicach i Wrocławiu 70% chętnych odsyłano na inne uczelnie lub ustawiano w kolejce na następny rok. Idealny czas na dobry początek. I dlatego Opole trafiło idealnie – z zapotrzebowaniem, z miejscem, z profilem uczelni – pisał na łamach Wiadomości Uczelnianych on-line.
Punkt Konsultacyjny był dobrym początkiem, jednak nie ustawano w staraniach o uzyskanie samodzielności. W 1965 r. punkt przekształca się w Wyższe Zawodowe Studium Techniczne Politechniki Śląskiej z siedzibą w Opolu, jednak jego organizacja wywołała apel 95 słuchaczy o umożliwienie im studiów w Opolu, używając m. in. takiego argumentu: dla większości z nas, wywodzących się z różnych miejscowości województwa, wzięcie udziału w zajęciach będzie niewykonalne, gdyż trudno wymagać, by na dłuższą metę traktować dworce kolejowe lub parki jako miejsca noclegowe.
Ich głos został wysłuchany. 20 maja 1966 r. powstała Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu. Nową uczelnię tworzyły Wydział Mechaniczny, Wydział Elektryczny oraz Wydział Ogólnotechniczny (przekształcony po dwóch latach w Wydział Budownictwa). Pierwszym rektorem uczelni zostaje jej inicjator i kierownik PK – doc. dr Rościsław Oniszczyk. Teraz to uczelnia odpowiada na potrzeby przemysłu. Już od stycznia kolejnego roku zostaje powołana komórka, której zadaniem jest przyjmowanie zleceń na prace badawcze i usługowe dla przemysłu, bo gospodarka potrzebuje nie tylko absolwentów, ale też myśl techniczną.
Atmosfera tamtych lat
Prof. Piotr Wach, rektor czterech kadencji Politechniki Opolskiej, obecnie senator RP, do Opola przeniósł się na stałe w 1975 r., gdzie już miał zajęcia ze studentami Wyższej Szkoły Inżynierskiej, tak opowiada o atmosferze tamtych lat: – Opole było o tyle atrakcyjne, że tutejsza uczelnia dopiero się tworzyła i można się było w pełni wykazać. W owym czasie, młody doktor był tu cenionym nabytkiem, w odróżnieniu od uczelni starszych i już ustabilizowanych, gdzie ludzi ze stopniami naukowymi na ogół nie brakowało. To dawało szansę rozwoju, dużego kontaktu ze studentami i możliwość kształtowania środowiska akademickiego. Było wyraźnie widać, że uczelnia potrzebuje kadry i bardzo dobrze się tu czułem.
Systematycznie rozbudowywana baza materialna i wzrastająca liczba wysoko kwalifikowanej kadry naukowej sprawiają, że młoda uczelnia uzyskuje w 1974 r. prawo nadawania swoim absolwentom tytułu magistra inżyniera. W uczelni powstają nowe kierunki studiów i studia podyplomowe, a od powstania WSI ponad 7 tys. osób uzyskało dyplom ukończenia studiów. Od 1981 r. Wydział Budownictwa zyskał prawo nadawania stopnia naukowego doktora nauk technicznych.
– Podczas gdy mające bogatsze tradycje uczelnie ościenne były już dobrze rozwinięte, my budowaliśmy wszystko od nowa. Trzeba było gonić, a nawet rozpychać się, szukając miejsca, nikt bowiem nie życzy sobie konkurencji pod bokiem. Musieliśmy walczyć o uznanie i uprawnienia do prowadzenia kierunków studiów, o których decydowano w Warszawie. To stopniowo się udawało, a sprzyjała temu atmosfera panująca tuż po odzyskaniu przez kraj niezawisłości po 1990 r. oraz pęd młodych ludzi do kształcenia się – wspomina prof. P. Wach.
W listopadzie 1994 r. władze uczelni złożyły w Ministerstwie Edukacji Narodowej formalny wniosek o przekształcenie Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Opolu w Politechnikę Opolską. Pomyślne zakończenie formalnej procedury nastąpiło w sierpniu 1996 r. Politechnika Opolska funkcjonuje mocą ustawy od 1 września 1996 r.
Jak jest dziś?
– To są dwa różne światy. Kiedy rozpoczynałem studia, a więc ponad 30 lat temu było tylko 120 miejsc na całej uczelni – tylko na trzech kierunkach. To najlepiej pokazuje rozwój politechniki… – porównuje prof. Tadeusz Łagoda, absolwent Politechniki Opolskiej, a obecnie prorektor ds. badań i rozwoju.
Dziś PO jest jedną z najważniejszych instytucji na Śląsku Opolskim. Kształci ok. 10 tysięcy studentów na sześciu interdyscyplinarnych wydziałach, a od października 2016 r. na najnowszym – siódmym, ogólnotechnicznym wydziale zamiejscowym w Kędzierzynie-Koźlu. Uczelnia oferuje 25 kierunków typowo technicznych, ale też humanistycznych i ekonomicznych. Jej mury opuściło od początku istnienia (wliczając działalność jako WSI) ponad 43 tysiące absolwentów.
LJ