REKLAMA


REKLAMA


Polska myśl naukowa i technologiczna nabiera rozpędu. Na horyzoncie dobrze przygotowany program ramowy „Horyzont Europa” i kolejne miliardy na badania i innowacje z budżetu Unii Europejskiej – pisze do Neslettera Akademckiego dr inż. Zygmunt Krasiński, do niedawna dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego do Programu Ramowego Programów Badawczych UE.

Od 36 lat Unia Europejska realizuje programy ramowe, których celem jest finansowanie badań naukowych i innowacji na rzecz rozwiązywania kluczowych problemów ważnych z punktu widzenia polityki, gospodarki i społeczeństwa europejskiego. Właśnie dobiega końca ósmy program ramowy – Horyzont 2020 (2014-2020) z budżetem około 77 mld euro. Chociaż udział Polski w pozyskiwaniu środków z tego programu jest nadal poniżej oczekiwań (1,25 proc.), to warto odnotować, że pozyskaliśmy dotychczas w tym programie ponad 270 milionów euro więcej niż w całym poprzednim 7. Programie Ramowym (2007-2013). To skok z 441 mln euro do 713 mln euro.

Cieszy również fakt, że o połowę (do 850) zwiększyła się liczba polskich organizacji, które skorzystały z unijnego budżetu na B+I. To dowód na to, że nasze wnioski są coraz lepszej jakości. Tym samym utrzymaliśmy 15. pozycję wśród krajów UE. Jeden z największych sukcesów w programie H2020 odnieśliśmy w ostatnim konkursie Teaming for Excellence. Jego celem jest tworzenie międzynarodowych centrów badawczo-innowacyjnych. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych i Narodowe Centrum Badań Jądrowych, jako koordynatorzy projektów pozyskały niemal jedną czwartą całego budżetu konkursowego (45 z 195 mln euro). Horyzont 2020 to europejska „liga mistrzów” badań i innowacji, a należy pamiętać, że w European Innovation Scoreboard plasujemy się wciąż na 24. miejscu.

Największą skutecznością w sięganiu po środki H2020 wykazały się MŚP oraz instytuty naukowe i badawcze. Cały czas wyzwaniem jest niskie zainteresowanie naszych naukowców aplikowaniem o granty ERC i do konkursów Marii Skłodowskiej-Curie oraz niski udział w dofinansowaniu dla polskich uczelni w H2020. Pomimo wyraźnego wzrostu zaangażowania uczelni, w strukturze polskiego dofinansowania obserwujemy udział uczelni na poziomie 27% (w całym H2020 udział uczelni przekracza 39%). W porównaniu do 7PR, znacząco wzrósł udział Mazowsza (50,1% dofinansowania), kosztem pozostałych województw: małopolskie (11,9%), wielkopolskie (11,2%), pomorskie (6,3%) i dolnośląskie (4,2%). Udział Mazowsza w dystrybucji środków krajowych na B+I jest na znacznie niższym poziomie. Warto podkreślić, że możemy jeszcze powalczyć o projekty na rzecz neutralności klimatycznej. Obecnie jesteśmy w trakcie ostatniego i zarazem największego budżetowo (1 miliard euro) konkursu w programie Horyzont 2020 o nazwie „Zielony ład”. Termin składania wniosków upływa 26 stycznia 2021 r.

Korzystna dla Polski zmiana zasad uczestnictwa i nowe możliwości w Horyzoncie Europa. W styczniu 2021 r. rusza nowy program ramowy Horyzont Europa z budżetem około 90 mld euro na badania i innowacje, w tym na walkę z Covid-19. To nowa szansa i możliwości dla Polski. Zwiększanie  uczestnictwa w H2020 i Horyzoncie Europa jest trudnym procesem, który sukcesywnie realizujemy i w który od lat zaangażowani są główni polscy interesariusze. Wypracowaliśmy ze środowiskiem konkretne rekomendacje i je wdrażamy. Dotyczą one usprawnienia tego co „nie działało” na poziomie KE, poziomie kraju i poziomie naszych organizacji.

Pierwsza grupa dotyczy zasad uczestnictwa w H2020 i otwarcia na nowe kraje istniejących sieci współpracy. Programy ramowe były szyte na miarę dla tzw. starej Unii i nie mają instrumentów zapewniających wykorzystanie pełnego potencjału intelektualnego Europejskiej Przestrzeni Badawczej, a z drugiej strony, wyrównywania poziomów innowacyjności regionów UE. Po raz pierwszy skutecznie wybrzmiało polskie stanowisko w tej sprawie i w Horyzoncie Europa wdrażane będzie dodatkowe kryterium selekcji dla najlepiej ocenionych projektów oparte o geographical diversity. Udało się też wpłynąć na zmianę zasad wynagradzania, które są obecnie dla nas korzystne.

Druga grupa rekomendacji dotyczy działań krajowych na rzecz umiędzynarodowienia i zachęt dla naukowców do składania dobrych wniosków (np. nowe kryteria oceny działalności badawczej, IDUB, Granty na granty, Premia na Horyzoncie, wsparcie sieci KPK), zachęt dla przedsiębiorców do inwestowania w B+R i wykorzystania synergii z programami krajowymi. Kluczowe jest tu  podniesienie rangi polskiej nauki poprzez dalszy wzrost nakładów na personel i promocję polskich osiągnięć, komplementarność i harmonizacja zasad programów krajowych z HE i wsparcie jednostek, które przechodzą progi punktowe w ocenie wniosków, ale nie dostają dofinansowania (SoE), ale też lobbowanie polskich projektów w Brukseli, zaangażowanie w nowych partnerstwach europejskich i wsparcie zaangażowania w sieciach i platformach europejskich, konferencjach i międzynarodowych spotkaniach brokerskich.

Trzecia grupa rekomendacji odnosi się do polskich instytucji i należą do nich: wyznaczenie jasnych celów strategicznych i priorytetowych obszarów badawczych - tam gdzie istnieje potencjał do konkurowania, wdrożenie w polskich instytucjach nowych regulaminów wynagradzania, pozwalających na zastosowanie nowych zasad wprowadzonych w H2020, a także systemów motywacyjnych, zapewnienie profesjonalnego wsparcia administracyjnego dla zespołów naukowych oraz dobre wykorzystanie doświadczenia i wiedzy polskich recenzentów oceniających wnioski w H2020. Podjęte od 2014 r. działania dają już efekty, ale ogromna praca przed nami, aby zrealizować cel, jakim jest udział Polski w programie Horyzont Europa na poziomie 3 proc.

Zygmunt Krasiński
dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego do Programu Ramowego Horyzont 2020

 

© 2022 Perspektywy.pl   O nas | Polityka Prywatności | Znak jakości | Reklama | Kontakt!!!