European Credit Transfer System często porównuje się do Euro, wspólnej waluty Unii Europejskiej. W tym kontekście system punktowy jest rodzajem wspólnej waluty akademickiej.

Istotą tego systemu jest idea, żeby każdy student mógł bez poważniejszych problemów zrealizować część studiów poza granicami kraju, ale równocześnie okres ten powinien się liczyć do jego dorobku w uczelni macierzystej. I tak został zbudowany – ma ułatwiać uczelniom uznawanie osiągnięć studentów w nauce, dzięki stosowaniu powszechnie zrozumiałych mierników, czyli punktów i stopni, a także umożliwia przekładanie – właściwą interpretację zasad obowiązujących w systemach szkolnictwa wyższego innych krajów.   

Dlaczego wprowadzono ECTS?

Komisja Europejska od lat promuje współpracę pomiędzy uczelniami, która m.in. sprzyja podnoszeniu poziomu kształcenia i wzbogaceniu oferty edukacyjnej. Dominującym elementem takiej współpracy są wyjazdy studentów na studia zagraniczne, cenione nie tylko jako najlepsza droga do poznania innych krajów, języków, kultur i poglądów, ale również dlatego, że mają coraz większy wpływ na przebieg kariery naukowej i zawodowej.  Niezbędnym warunkiem do takiej wymiany jest uznawanie okresu studiów odbywanych za granicą i dyplomów uczelni zagranicznych.

W tym właśnie celu został opracowany (jako projekt pilotażowy w Programie Erasmus) tzw. Europejski System Transferu Punktów (European Credit Transfer System – ECTS), który w jasny sposób pozwala przedstawić zasady odbywania i zaliczania studiów, przyczyniając się do budowania pomostów miedzy współpracującymi uczelniami. 

Wprawdzie w wymianie mogą uczestniczyć studenci, którzy zaliczyli pierwszy rok studiów, ale większość studentów decyduje się na wyjazd na stypendium w trakcie studiów magisterskich, na drugim, trzecim lub czwartym roku. Zdecydowanie mniej studentów decyduje się na uzyskanie dyplomu ukończenia studiów na uczelni europejskiej.  

Kodeks dobrych rozwiązań

Podstawą systemu ECTS są trzy główne elementy: informacja o programie zajęć i osiągnięciach studenta w nauce (zawarta w pakiecie informacyjnym), porozumienie o programie zajęć (tzw. learning agreement pomiędzy współpracującymi uczelniami i studentem) oraz stosowanie punktów ECTS określających nakład pracy niezbędny do uzyskania zaliczenia z danego przedmiotu. Tak opisany „kodeks dobrych rozwiązań” stanowi instrument pozwalający jasno przedstawić zasady odbywania i zaliczania studiów za granicą, przy czym obowiązują w nim zasady dobrowolności, przejrzystości zasad zaliczania studiów, wzajemnego zaufania pomiędzy ośrodkami, pełnego uznawania studiów. Niezbędna jest także dobra komunikacja pomiędzy ośrodkami oraz elastyczne podejście. 

Podstawowym warunkiem wyjazdów studentów w programach Erasmus i Sokrates jest pełne uznawanie studiów, co oznacza, że okres studiów odbyty za granicą (w tym egzaminy i inne formy oceny) zastępuje porównywalny okres studiów w uczelni macierzystej, niezależnie od tego, że treść uzgodnionego programu studiów odbywanych za granicą może się różnić od programu w uczelni macierzystej. Każda uczelnia sama wybiera sobie partnerów do tej współpracy. 

ECTS gwarantuje przejrzystość zasad zaliczania studiów poprzez następujące elementy:

Co ECTS oferuje studentom?

ECTS gwarantuje studentowi przyjezdnemu takie same prawa jak studentom uczelni goszczącej. Studenci odbywający studia za granicą powinni mieć możliwość wyboru zajęć spośród pełnego zakresu przedmiotów oferowanych w danym instytucie/wydziale. Powinni mieć także możliwość uczestnictwa w regularnych zajęciach z danego przedmiotu – a nie tylko zajęciach specjalnie dla nich przygotowanych. Nie powinno się ich także pozbawiać możliwości spełnienia warunków niezbędnych dla uzyskania dyplomu w uczelni zagranicznej. ECTS umożliwia również kontynuację studiów za granicą. Student nie musi wracać do swojej uczelni macierzystej po odbyciu okresu studiów za granicą; może on zostać w tej uczelni, na przykład po to, aby uzyskać dyplom, albo przenieść się do trzeciej uczelni.

Decyzje w tym zakresie podejmują uczelnie i określają warunki uzyskania przez studenta dyplomu lub zgody na przeniesienie się do trzeciej uczelni. W takich sytuacjach szczególnie pomocny jest wykaz zaliczeń, ponieważ przedstawia on „historię” osiągnięć studenta w nauce, na podstawie której uczelnie podejmują odpowiednie decyzje. Studenci mogą uczestniczyć w wymianie, jeśli spełniają warunki uzgodnione przez umawiające się uczelnie. Studenci nie powinni wnosić dodatkowych opłat w gościnnej uczelni. Na okres pobytu w innej uczelni nie powinno się pozbawiać studenta przysługujących mu stypendiów. Okres wymiany powinien wynosić od trzech miesięcy do jednego roku.  

Co to są punkty ECTS?

Punkty ECTS są wartością liczbową (od 1 do 60) przyporządkowaną poszczególnym przedmiotom na podstawie ilości pracy, jaką musi wykonać student, żeby je zaliczyć. 

Odzwierciedlają one ilość pracy, jakiej wymaga każdy przedmiot w stosunku do całkowitej ilości pracy, jaką musi wykonać student, aby zaliczyć pełny rok akademicki studiów w danej uczelni. Obejmują wykłady, ćwiczenia praktyczne, seminaria, konsultacje/zajęcia grupowe i indywidualne, prace terenowe, pracę indywidualną w bibliotece lub w domu oraz egzaminy lub inne formy oceny. Podstawą przyporządkowywania punktów w ECTS-ie jest więc całkowite obciążenie studenta czy wręcz całkowita ilość pracy, jaką musi włożyć student, a nie jedynie godziny kontaktu z nauczycielem, tj. godzinowy wymiar zajęć. 

Ilość pracy wymaganej w całym roku akademickim odpowiada 60 punktów, na semestr przypada zazwyczaj 30 punktów, a na trymestr – 20 punktów. System punktowy ECTS zapewnia rozsądny – pod względem ilości wymaganej pracy – dobór programu zajęć w okresie studiów za granicą. 

Jak przedmiotom przyporządkowuje się punkty ECTS?

Punkty ECTS przyporządkowane są na zasadzie z góry na dół. Punktem wyjścia jest pełny program studiów na danym kierunku i normalny wzorzec przedmiotów, jakie student musiałby zaliczyć w danym roku akademickim, aby uzyskać dyplom w regulaminowym czasie studiów. Przyporządkowywanie punktów poszczególnym przedmiotom jest skomplikowane, a ponadto może dać w rezultacie sumę większą niż 60 punktów, co znacznie utrudnia transfer punktów. Czasem zdarza się tak, że ilość pracy jest nierówno rozłożona pomiędzy semestrami w obrębie danego roku akademickiego, jednak ta dysproporcja nie powinna stanowić istotnego problemu, pod warunkiem, że cały rok akademicki daje w sumie 60 punktów. 

Sposób przyporządkowywania punktów skłania uczelnie do opisywania swoich programów nauczania za pomocą „wspólnej waluty”, ale nie wymaga dokonywania żadnych zmian w tych programach. 

Punkty ECTS przyporządkowuje się wszystkim nauczanym przedmiotom – to znaczy zarówno obowiązkowym, jak i fakultatywnym; można je również przyznawać za przygotowanie projektów, prace semestralne i praktyki w zakładach przemysłowych, jeśli te elementy stanowią integralną część programu studiów i pod warunkiem, że podlegają one ocenie. Kluczowym pojęciem w filozofii ECTS jest „elastyczność”, co odnosi się również do przyporządkowywania punktów w tym systemie. Uczelnie decydują same, jakie spójne metody należy przyjąć w przypadku przyporządkowywania punktów, gdy w grę wchodzą dwa zbliżone programy. Pakiet informacyjny

W systemie ECTS poziom określony jest przez daną uczelnię w jej pakiecie informacyjnym; tam też znajdują się takie informacje jak: założenia i cele kształcenia na określonym kierunku czy w zakresie poszczególnych przedmiotów, wiadomości wymagane jako warunek dopuszczenia, stosowane metody nauczania oraz metody oceny i opis treści programu. Dodatkowe informacje można uzyskać kontaktując się bezpośrednio z nauczycielami w uczelni zagranicznej. Dzięki tym wszystkim informacjom student i koordynator są w stanie ocenić, czy zaliczenie danego przedmiotu można będzie przenieść z uczelni zagranicznej oraz określić, jakiemu poziomowi będzie on odpowiadał w programie uczelni macierzystej. Wynika z tego, że bardziej zaawansowany lub wyższy poziom przedmiotu nie oznacza automatycznie większej liczby punktów ECTS niż poziom mniej zaawansowany.

Każda uczelnia przygotowuje pakiet informacyjny przedstawiający kierunki studiów, programy nauczania, regulamin studiów oraz przepisy administracyjne. Pakiety informacyjne służyć będą jako przewodnik tak dla potencjalnych partnerów, jak i studentów oraz nauczycieli w uczelniach partnerskich. Mają one pomóc nauczycielom i studentom w wyborze odpowiedniego programu zajęć i zaplanowaniu studiów za granicą, a także dostarczać praktycznych informacji.

Pakiety informacyjne powinny być aktualizowane co roku i łatwo dostępne dla użytkowników, tj. studentów i wykładowców. Każda uczelnia powinna przygotować swój pakiet informacyjny zarówno w języku ojczystym, jak i co najmniej jednym języku Unii oraz przekazać go swoim partnerom odpowiednio wcześnie, by umożliwić studentom i ich nauczycielom właściwe ułożenie i zorganizowanie programu zajęć za granicą. W pakiecie powinny znaleźć się takie informacje jak: ogólne informacje o uczelni, przepisy/zasady dotyczące przyjmowania na studia, ogólne informacje praktyczne (formalności związane z przyjazdem i pobytem w kraju uczelni przyjmującej, pierwsze kroki po przyjeździe, koszty utrzymania, zakwaterowanie, opieka zdrowotna i ubezpieczenie, baza dydaktyczna, organizacje studenckie i czas wolny). W opisie instytutu/wydziału i elementach wspólnych dla wszystkich kierunków/kursów powinny być opisane: rodzaje dyplomów, programy studiów i warunki uzyskiwania dyplomów, opis przedmiotów, kadra akademicka, czas trwania, metody nauczania, metody oceny pracy studenta, język wykładowy.  

Jak wygląda transfer  punktów ECTSu?

Transcript of records – to lista wszystkich przedmiotów i zajęć, w których uczestniczył student łącznie z uzyskanymi przez niego punktami za uzyskane zaliczenia i egzaminy oraz otrzymanymi ocenami, zgodnie z obowiązującą w danej uczelni skalą ocen. Transcript of records jest zagranicznym indeksem  z zaliczeniami i punktami ECTS, które student otrzymał w czasie studiów za granicą. 

Uczelnie – wysyłająca i przyjmująca – przygotowują dla każdego uczestniczącego w ECTS-ie studenta wykaz zaliczeń przed jego wyjazdem na studia zagraniczne i po jego powrocie z zagranicy. Uczelnie przekazują sobie takie wykazy zaliczeń, dodatkowo kopie tych dokumentów otrzymuje student. Uczelnia macierzysta uznaje liczbę punktów uzyskanych za konkretne przedmioty w partnerskich uczelniach i wówczas punkty za przedmioty zaliczone za granicą zastępują punkty, które normalnie studenci uzyskaliby w uczelni macierzystej. W ten sposób uczelnia macierzysta uznaje okres studiów odbyty przez studenta za granicą.  

Punkty kredytowe  a oceny z egzaminów

Podstawę do zaliczenia semestru i roku studiów jest uzyskanie niezbędnej liczby punktów kredytowych. Punkty ECTS nie są przyznawane za dobre oceny, są miernikiem ilości pracy wymaganej od studenta, jednakowym dla wszystkich osób uczestniczących w danym kursie. Punkty kredytowe uzyskane przez studenta informują jedynie, że zaliczył on dany kurs przedmiotu, nie dają jednak informacji o ocenie. Miernikiem jakości tej pracy (poziomu wiedzy studenta) jest ocena. To zasadnicza różnica między ECTS a systemem punktów zaliczeniowych stosowanym w Stanach Zjednoczonych, który był pierwowzorem ECTS.