22 kwietnia br. Fundacja Edukacyjna Perspektywy i Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB) zaprezentowali raport „Kobiety na politechnikach 2021”.
Z publikacji wynika, że wzrasta udział kobiet wśród studentów kierunków związanych z nowymi technologiami i informatyką. Tempo wzrostu jest jednak niskie i występują duże różnice pomiędzy uczelniami. W okresie 2015–2020 udział kobiet wśród studentów kierunków nowo technologicznych, zarówno na uczelniach publicznych, jak i na uczelniach niepublicznych zwiększył się zaledwie o jeden punkt procentowy (15 proc. vs 16 proc.). Nawet w tych publicznych szkołach wyższych, na których kobiety stanowią zdecydowaną większość, kierunki nowo technologiczne są domeną mężczyzn. Przykładowo, na uczelniach pedagogicznych studentki tych kierunków stanowią tylko 20 proc. Z raportu wynika również, że wśród kadry naukowej z tytułem profesora znacznie mniej jest kobiet niż mężczyzn.
Kosmetologia, pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna oraz zoofizjoterapia
- Z danych opracowanych przez badaczy z Ośrodka Przetwarzania Informacji - Państwowego Instytutu Badawczego wynika, że w roku akademickim 2019/2020 na uczelniach publicznych aż 58 proc. stanowiły kobiety. Jednak, gdy przyjrzymy się tylko publicznym uczelniom technicznym, to widać już wyraźną dominację mężczyzn. Udział studentek w powyższych placówkach spada do 35 proc. - mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji - Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB).
- Szczególnie istotnym kierunkiem z perspektywy potrzeb rozwojowych gospodarki i społeczeństwa jest informatyka. Zwłaszcza, w kontekście gwałtownego przyspieszenia digitalizacji spowodowanego pandemią COVID-19. Udział kobiet wśród studentów IT wynosi 15 proc. Dobra wiadomość jest taka, że wzrósł na publicznych uczelniach technicznych w ostatnich 5 latach o 3 punkty procentowe - komentuje dr Bianka Siwińska, szefowa Perspektywy Women in Tech. - Przyczyniają się do tego działania proponowane przez Fundację Edukacyjną Perspektywy, takie jak nagrodzony przez Komisję Europejską za najlepsze działania na rzecz kobiet w IT w UE program „IT for SHE”, stypendia „Nowe Technologie dla Dziewczyn”, czy też największa konferencja dla kobiet w IT&TECH w Europie - „Perspektywy Women in Tech Summit”.
Wciąż na polskich uczelniach widoczne są duże różnice pomiędzy płciami. Na publicznych uczelniach technicznych trzy najpopularniejsze kierunki wśród kobiet w roku akademickim 2019/2020 to kosmetologia (99 proc. kobiet), pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna (98 proc.) oraz zoofizjoterapia (95 proc). Z kolei mężczyźni mają zdecydowaną przewagę liczebną na takich kierunkach, jak elektrotechnika, automatyka i informatyka przemysłowa oraz mechatronika pojazdów (po 93 proc. na każdym z wymienionych). Rozwój gospodarek i społeczeństw wymaga udziału wszystkich grup społecznych. Niestety, kobiety są nadal niedostatecznie reprezentowane w sferze nowych technologii i innowacji. Edukacja nowo technologiczna obejmuje kierunki związane z wytwarzaniem technologii oraz zaawansowaną analizą danych. Jednak w ciągu pięciu lat (2015-2020) udział kobiet wśród studentów tych kierunków wzrósł zaledwie o jeden punkt procentowy i w 2020 r. wyniósł 16 proc. Nawet w tych publicznych szkołach wyższych, na których kobiety stanowią zdecydowaną większość, kierunki nowo technologiczne są domeną mężczyzn - na przykład na uczelniach pedagogicznych studentki tych kierunków stanowią zaledwie 20 proc.
Uczelnie niepubliczne - wzrost liczby studentów, ale spadek udziału kobiet
Ciekawie prezentują się dane dotyczące niepublicznych szkół wyższych, które kształcą 322 tys. studentów. Po zapaści związanej z corocznym ubywaniem słuchaczy w latach 2011-2017, w roku akademickim 2019/2020 ponownie, w porównaniu z rokiem wcześniejszym, liczba studiujących wzrosła o 3 proc. Trend zwyżkowy jest jeszcze bardziej widoczny w przypadku uczelni niepublicznych oferujących studia na kierunkach technicznych. W okresie 2015-2020 liczba studentów zwiększyła się tam aż o 22 proc. - z prawie 129 tys. do ponad 157 tys. Niestety, równocześnie zaobserwowano spadek udziału kobiet wśród danej grupy studentów (z 59 proc. do 55 proc.).
Dwie krakowskie uczelnie najszybciej zwiększają udział kobiet na studiach informatycznych
Spośród uczelni technicznych największy udział kobiet na kierunkach nowo technologicznych zaobserwowano w roku akademickim 2019/2020 na Akademii Górniczo‐Hutniczej w Krakowie. Jednak nawet na AGH nieznacznie przekroczył on jedną piątą ogółu studentów. Najniższe natomiast wskaźniki odnotowano na Uniwersytecie Technologiczno‐Humanistycznym imienia Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Akademii Techniczno‐Humanistycznej w Bielsku‐Białej oraz na Uniwersytecie Morskim w Gdyni (po 5 proc. w każdym przypadku).
Kierunkiem informatycznym z najwyższym udziałem kobiet (71 proc.) wśród studentów uczelni badawczychczyli dziesięciu ośrodków akademickich w Polsce, które według międzynarodowych ekspertów reprezentują najwyższy poziom naukowy, jest zarządzanie informacją na UJ. Uniwersytet z Krakowa dokonał również największego postępu pod względem zwiększania proporcji kobiet wśród studentów kierunków nowo technologicznych i informatycznych - między 2015 i 2020 rokiem nastąpił wzrost odpowiednio z 30 do 36 proc. oraz z 29 do 35 proc. Sześciopunktowy wzrost udziału kobiet na kierunkach informatycznych odnotowała także krakowska AGH. Średnio na publicznych uczelniach technicznych udział kobiet wśród studentów kierunków informatycznych zwiększył się w tym okresie o trzy punkty procentowe - z 12 do 15 proc.
Kobiety bardziej wytrwałe niż mężczyźni
Co ciekawe, dane nie tylko z Polski, ale także z innych z państw, pokazują zdecydowanie większą determinację i wytrwałość kobiet w studiowaniu. Mężczyźni częściej rezygnują ze studiów w trakcie ich trwania. W Polsce różnica na niekorzyść mężczyzn wynosi aż 15 procent. Na wszystkich uczelniach technicznych (publicznych i niepublicznych) wśród rozpoczynających naukę w roku akademickim 2019/2020 kobiety stanowiły 44 proc. ogółu studentów, ale w gronie absolwentów z tego roku była ich już połowa.
W 2020 roku studia na kierunkach nowo technologicznych ukończyło prawie 29 tys. osób, z tego na kierunkach informatycznych - prawie 15 tys. Dla kierunków nowo technologicznych udział kobiet wśród absolwentek z 2020 roku wyniósł już jednak zaledwie 20 proc., a dla kierunków informatycznych - o jeden procent mniej. Analiza w czasie pokazuje, że w ostatnich latach proporcja kobiet wśród absolwentów prawie się nie zmienia.
Szklany sufit na uczelniach technicznych
- Udział kobiet zatrudnionych na wszystkich uczelniach publicznych w roku akademickim 2019/2020 wyniósł 46 proc. Biorąc jednak pod uwagę tylko uczelnie techniczne, wskaźnik ten spada do 32 proc. Kobietom jest trudniej również osiągnąć tytuł profesora. Tak zwany indeks szklanego sufitu (glass ceiling index, GCI) pokazuje, jakie szanse mają kobiety na osiągnięcie najwyższej pozycji w hierarchii akademickiej. Gdy GCI wynosi 1, to mamy do czynienia z równością płci. Natomiast, im wyższa wartość wskaźnika, tym trudniejsza jest sytuacja kobiet. Podczas gdy na wszystkich uczelniach publicznych w 2020 roku indeks szklanego sufitu wyniósł 1,76, to na uczelniach technicznych osiągnął on wartość 2. Jeszcze trudniej jest uzyskać tytuł profesora kobietom zatrudnionym na uczelniach niepublicznych o profilu technicznym (GCI=2,36) - mówi autorka raportu „Kobiety na politechnikach 2021”, dr Anna Knapińska, główna specjalistka badawczo-techniczna w Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej w OPI PIB.
Wszystkie dane, wykorzystane w raporcie „Kobiety na politechnikach 2021”, pochodzą ze Zintegrowanego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on. Właścicielem systemu jest Ministerstwo Edukacji i Nauki, a jego administratorem Ośrodek Przetwarzania Informacji - Państwowy Instytut Badawczy. Dane pozyskano zgodnie ze stanem na 31 grudnia dla każdego analizowanego roku, według stanu systemu POL-on na 24 marca 2021 roku.
Raport:Kobiety na politechnikach 2021
Fundacja Edukacyjna Perspektywy
Organizacja non-profit założona w roku 1998, która monitoruje i wspiera polskie szkolnictwo wyższe oraz edukację. Zarząd i Rada Fundacji składają się z obecnych i byłych rektorów polskich uczelni i innych wybitnych osobistości życia publicznego zainteresowanych rozwojem szkolnictwa wyższego w Polsce.
W ramach prowadzonego wspólnie z Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) programu „Study in Poland”, Fundacja promuje polskie szkolnictwo wyższe za granicą. W roku 2006 rozpoczęła pionierski program „Dziewczyny na politechniki!”, którego celem było zachęcenie młodych kobiet do podejmowania studiów na kierunkach technicznych i ścisłych. Obecnie działania na rzecz kobiet w technologiach obejmują wiele akcji i wydarzeń takich jak IT for She, Shesnovation Academy, program stypendialny Nowe Technologie dla Dziewczyn z Intel i wiele innych. W roku 2020 odbyła się (online) trzecia edycja Perspektywy Women in Tech Summit - największej konferencji poświęconej kobietom w technologiach w tej części Europy, która zgromadziła 8300 uczestników z 103 krajów świata.
Fundacja przygotowuje również prestiżowe rankingi edukacyjne: Ranking Szkół Wyższych, Ranking Kierunków Studiów, Ranking Liceów i Techników, Ranking MBA, a także wydaje renomowane informatory i publikacje, organizuje krajowe i międzynarodowe targi edukacyjne.
www.womenintech.perspektywy.org
Ośrodek Przetwarzania Informacji - Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB)
Interdyscyplinarny instytut naukowy i lider w tworzeniu oprogramowania systemów informatycznych dla polskiej nauki i szkolnictwa wyższego. Posiada wiedzę o prawie każdym polskim naukowcu, jego projektach czy aparaturze badawczej. Gromadzi, analizuje i tworzy informacje o sektorze badań i rozwoju, wpływając tym samym na kształt polskiej polityki naukowej. OPI PIB tworzy inteligentne systemy informatyczne dla sektora publicznego oraz wykorzystywane w celach komercyjnych.
Główne obszary badań prowadzonych w instytucie to: algorytmy uczenia maszynowego, algorytmy przetwarzania języka naturalnego, analiza sentymentu, sieci neuronowe, odkrywanie wiedzy z danych tekstowych, interakcja człowiek-komputer (HCT), systemy komputerowego wspomagania decyzji, sztuczna inteligencja.
W działalności badawczej OPI PIB stawia na interdyscyplinarność. Instytut prowadzi badania
w siedmiu laboratoriach skupiających specjalistów z wielu dziedzin. Poza ekspertami od technologii informatycznych w zespole OPI PIB pracują ekonomiści, socjologowie, prawnicy, statystycy i psychologowie. Konfrontacja różnych podejść naukowych sprzyja dogłębnej analizie zagadnień badawczych i napędza innowacyjność.
W przypadku pytań prosimy o kontakt:
Fundacja Edukacyjna Perspektywy
Dr Bianka Siwińska
CEO
Nr tel. 501 535 785
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Ośrodek Przetwarzania Informacji - Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB)
Sławomir Rybka
główny specjalista ds. informacji i promocji
Dział Komunikacji Społecznej OPI PIB
nr tel.: +48 504 725 898
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.