Po raz pierwszy w 20-letniej historii European University Association (EUA) doroczna konferencja tej prestiżowej organizacji odbyła się w formie wirtualnej w dniach 22-23 kwietnia. Temat konferencji: From vision to reality nawiązywał do raportu opublikowanego przez EUA na początku tego roku pod wiele mówiącym tytułem: Universities without walls. A Vision for 2030. Mocno zaistnieli na tej konferencji Polacy – prof. Marcin Pałys oraz prof. Marek Kwiek.
W raporcie Universities without walls. A Vision for 2030 zarysowano koncepcje rozwoju szkolnictwa europejskiego w kontekście ogromnych wyzwań, przed którymi stoi zarówno Europa jak i świat - uznano w nim, że znalezienie trwałej równowagi między problemami ekologicznymi, gospodarczymi i społecznymi, transformacja cyfrowa i ważne wydarzenia polityczne będą jednymi z głównych czynników napędzających zmiany w nowej dekadzie. Międzynarodowe środowisko akademickie wyznaczyło sobie zadanie, aby uniwersytety realizowały swoje misje w służbie zrównoważonego rozwoju i dostosowały zasad i wartości, jak również działania, aby ten cel osiągnąć.
Konferencja EUA 2021 była okazją, aby zadać pytania, jakie działania trzeba podjąć, aby uniwersytety były otwarte i zaangażowane w życie społeczne, autonomiczne, o różnych profilach instytucjonalnych, ale zjednoczone w swoich misjach kształcenia, badań, innowacji i kultury w służbie społeczeństwu.
Wsparcie dla tej postawy zostało wyrażone już podczas otwarcia wydarzenia, którego dokonał Przewodniczący Rady Europy, Charles Michel. Zadeklarował on największe jak dotąd wsparcie finansowania programów Horyzont Europa oraz Erasmus+, które mają promować transdyscyplinarne rozwiązania, szczególnie w obszarze transformacji ekologicznej i cyfrowej.
W sesji otwierającej, przewodniczący EUA, prof. Michael Murphy omawiał przyszłe działania w oparciu o ambicje Unii Europejskiej w zakresie badań i szkolnictwa wyższego zwracając szczególną uwagę na wyłaniający się nowy model przestrzeni akademickiej – hybrydowy, mieszany, zielony kampus, potrzebę weryfikacji systemu oceny nauczycieli akademickich i konieczność podnoszenia ich umiejętności oraz coraz szerszy zakres umiędzynarodowienia. Kolejne sesje rozwijały tematykę przewodnią poprzez stawianie kluczowych pytań i dzielenie się dobrymi praktykami.
W sesji dedykowanej hybrydowym kampusom zwracano uwagę na korzyści, które w wyniku pandemii doprowadziły do zmiany organizacji pracy uczelni, np.: wdrożenie innowacyjnych form uczenia się, współpracy i komunikacji czy rozszerzenie istniejących możliwości kształcenia i dopasowanie do potrzeb zmieniającej się demografii. Zauważono także obszary wymagające wsparcia, w tym zwiększenie łączności i dostępu do urządzeń cyfrowych, doskonalenie kompetencji cyfrowych pracowników i studentów oraz potrzebę efektywnego projektowania nauczania, dbanie o jakości treści i innowacyjne metody weryfikacji efektów uczenia się.
W sesji poświęconej uznaniu i nagrodach związanych z wyborem ścieżki kariery akademickiej szukano odpowiedzi na pytanie jak opracować dynamiczne, uwzględniające kontekst i holistyczne podejście do motywowania i nagradzania szerokiego zakresu wkładu pracowników akademickich w realizację misji uniwersytetów i wyzwań społecznych w ogóle. Ciekawym pomysłem podzieliła się prof. Anne Husebekk z The Arctic University of Norway, która poinformowała o wprowadzanym w Norwegii systemie uwzględniającym sześć obszarów kompetencji: wyniki badań, proces badawczy, umiejętności pedagogiczne, przywództwo, współpraca ze społeczeństwem oraz inne istotne doświadczenia rozpatrywane z perspektywy opisu, załączonej dokumentacji i refleksji nauczyciela/badacza.
Prof. Marek Kwiek, dyrektor Centrum Studiów Zaawansowanych w Naukach Społecznych i Humanistycznych UAM podkreślał potrzebę skupienia się na młodych badaczach, aby wesprzeć i prawidłowo rozwijać przebieg ich kariery akademickiej.
Pierwszy dzień konferencji zakończył się dyskusją sprowokowaną pytaniem o możliwy koniec dyscyplin naukowych. Podjęto próbę dookreślenia różnic znaczeniowych pomiędzy inter-, trans- oraz multidyscyplinarnością badań oraz argumentowano zasadność wprowadzenia zajęć z dyscyplin podstawowych na wczesnym etapie kształcenia. Mimo, że prelegenci mieli odmienne koncepcje, spotkanie zakończyło się konkluzją, że przebudowa programów kształcenia jest suwerenną decyzją uczelni i powinna uwzględniać jej profil, misję i strategię rozwoju.
Kolejny dzień konferencji pozwolił spojrzeć na zmiany zachodzące w europejskim szkolnictwie wyższym z perspektywy kultury i współpracy z otoczeniem. W trzech sesjach: Uniwersytety jako miejsca kultury: Luksus czy konieczność?, Pielęgnowanie globalnego partnerstwa poprzez edukację i badania oraz Partnerzy w sukcesie dyskutowano różne rodzaje partnerstw oraz sposoby, w jakie przekształcają się one z serii odosobnionych współprac w koalicje o dużym wpływie. Kładziono też ogromny nacisk na misję społeczną uniwersytetów oraz ich rolę jako otwartych forów dla debaty kulturalnej.
Wydarzenie zorganizowane przez EUA odniosło niewątpliwy sukces, jeśli chodzi o zasięg spotkania, w którym udział wzięło 715 uczestników z 48 krajów. Dopracowany scenariusz i działająca bez zarzutu platforma konferencji pozwoliły na swobodny, komfortowy dostęp do sesji i materiałów i stanowiły niewątpliwie przykład dobrej praktyki łączenia rozwiązań technologicznych i sposobu wymiany myśli akademickiej.
Mimo że cyfrowa karuzela spotkań nie zastąpi niezwykle cennych kuluarowych konferencyjnych rozmów przy kawie, ale musimy zaakceptować fakt, że „życzliwe hybrydy” (kind-hearted hybrids) jak określiła obecny stan komunikacji wewnątrz akademii jedna z uczestniczek, już na zawsze pozostaną jej immanentną częścią.
Dr Magdalena Nowacka
dyrektor International HUB, UŁ