Za nami pierwszy dzień jubileuszowej XV konferencji Studenci Zagraniczni w Polsce 2022, która organizowana jest pod hasłem „Umiędzynarodowienie w czasach niepewności”. To był dzień pełen ważnych dyskusji, inspirujących pytań o cel i kierunek umiędzynarodowienia wobec aktualnie rozgrywającego się kryzysu, doniosłych wniosków, a przede wszystkim owocnych spotkań grona osób, które na co dzień podejmują wysiłki w obszarze internacjonalizacji szkolnictwa wyższego w Polsce.
Cykliczne spotkanie środowiska akademickiego skoncentrowanego na pracy na rzecz internacjonalizacji odbywa się tym razem we Wrocławiu, a uczelnią gospodarzem wydarzenia jest tamtejszy Uniwersytet Przyrodniczy. Konferencja organizowana jest w ramach programu „Study in Poland”, prowadzonego od 2005 roku przez Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Fundację Edukacyjną „Perspektywy”. Konferencji towarzyszy tradycyjnie posiedzenie Prezydium KRASP.
Co naturalne, w obecnej sytuacji – tuż po pandemii i w trakcie wojny za naszą wschodnią granicą – niemal wszystkie dyskusje prowadzone na konferencji skupione były wokół pytania „jak zmieniać umiędzynarodowienie szkolnictwa wyższego w Polsce, by odpowiadało ono wyzwaniom współczesnego świata”. Od takiego pytania zaczęła poranną sesję plenarną dr Bianka Siwińska, prezeska Fundacji Edukacyjnej Perspektywy, która drążyła: – Dziś w umiędzynarodowieniu nie chodzi przecież tylko o podbijanie liczby studentów zagranicznych w Polsce, ale o zastanowienie się, po co oni są i jaki mamy na nich pomysł. Czy chcemy, by u nas zostali po studiach i pracowali w naszych uczelniach? Czy tylko mamy ich kształcić?
Dalej dr Siwińska zastanawiała się, na kim (geograficznie i merytorycznie, czyli pod kątem dziedzin nauki) powinno najbardziej zależeć uczelniom polskim. A wreszcie pytała, czy w umiędzynarodowieniu nie należy stawiać przede wszystkim na doświadczenia polskich studentów, na to, by mieli oni poczucie kształcenia się w międzykulturowym otwartym środowisku.
Na pytania zadane przez dr Siwińską odpowiadali znakomici paneliści: prof. dr hab. inż. Jerzy Lis, pełnomocnik KRASP ds. działań związanych z pomocą Ukrainie, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie; prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska, przewodnicząca Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich, rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza; dr Grażyna Żebrowska, dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej; dr Paweł Poszytek, dyrektor Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.
Prof. Lis podkreślił, że w ofercie uczelni polskich potrzebna jest maksymalna dywersyfikacja, tak pod kątem kierunków kształcenia oferowanych studentom zagranicznym, jak i pod względem regionów świata, z których chcemy tych studentów przyciągać. – Sytuacja za naszą wschodnią granicą pokazuje, jak ważna jest w dzisiejszym świecie współpraca międzynarodowa, ale współpraca rozumiana w sposób partnerski. Po pandemii mamy dobrze przygotowaną ofertę kształcenia online, teraz możemy ją wykorzystać w pomocy uczelniom ukraińskim. Musimy być elastyczni, bo mamy dobre podstawy i możliwości, by działać w systemie kształcenia globalnego.
Prof. Kaniewska zauważyła z kolei, że podstawowym problemem umiędzynarodowienia jest dziś pytanie o cel i to nie tylko o cel operacyjny, ale przede wszystkim o cel nadrzędny, strategiczny. – Musimy się zastanowić, do czego to umiędzynarodowienie uczelni ma prowadzić. Trzeba też przeformułować pojęcie mobilności, tak by obejmowało ono nie tylko wyjazdy zagraniczne, ale też nasze codzienne spotkania online w międzynarodowych zespołach badaczy, naukowców, dydaktyków, doktorantów czy studentów. Do tego potrzebna jest płaszczyzna legislacyjna.
W kontekście geografii prof. Kaniewska nazwała wyzwania stojące przed internacjonalizacją polskich uczelni grą różnych kierunków. Zaznaczyła, że Polska ma bardzo atrakcyjne położenie geograficzne i uczelnie polskie powinny to wykorzystywać, stawiając na silną pozycję w regionie. – Możemy być łącznikiem między Wschodem a Europą, warto na tym skupić swoje wysiłki.
Dr Grażyna Żebrowska przypomniała główne zadanie NAWA – to podnoszenie poziomu polskich uczelni przez podnoszenie poziomu ich internacjonalizacji. Wymieniła też programy, które służą temu celowi (m.in. Program Łukasiewicza) i podkreślała ich popularność, na dowód przywołując liczby kandydatów do tych programów.
Dr Paweł Poszytek podsumował obecne wyzwania polskich uczelni w czterech punktach: – Potrzebne jest usieciowienie, dostarczanie w ramach procesu kształcenia mikrodoświadczeń, tworzenie elastycznej oferty, a wreszcie powrót do wydawało się już przebrzmiałej idei uczenia przez całe życie. A wszystko to w ramach idei nadrzędnej, którą jest EUROPEIZACJA.
Wystąpienia panelistów wywołały żywą dyskusję obecnych na Sali, a jedną z propozycji, jaka padła z ust prof. dr. hab. Stanisława Kistryna, pełnomocnika rektora UJ ds. Uniwersytetów Europejskich, była… zmiana nazwy konferencji w przyszłości: – Kto wie, czy w kontekście idei Uniwersytetów Europejskich już niedługo nie powinniśmy pomyśleć o nazwie „Umiędzynarodowione Programy” zamiast „Studenci Zagraniczni w Polsce”?
EuroSkills 2023 nabiera rumieńców
Na zakończenie pierwszej części konferencji odbyło się uroczyste podpisanie porozumienia ustanawiającego Koalicję na rzecz rozwoju inicjatywy WorldSkills i organizacji Zawodów Euroskills 2023 w Polsce. Sygnatariuszami porozumienia byli m.in. prof. dr hab. Jacek Popiel, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Paweł Stepnowski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. inż. Krzysztof Jóźwik, rektor Politechniki Łódzkiej czy prof. dr hab. Marta Kosior-Kazberuk, rektorka Politechniki Białostockiej.
Zawody EuroSkills organizowane będą w 2023 r. w Polsce – jak podkreślał Bartosz Stawiarz z FRSE, to pierwsza tej rangi impreza, która nie tylko deklaratywnie, ale też realnie została odebrana Rosji (EuroSkills 2023 planowane było w St. Petersburgu) w związku z jej agresją na Ukrainę.
Popołudnie pierwszego dnia upłynęło przede wszystkim pod znakiem pytań o digitalizację polskich uczelni w kontekście internacjonalizacji.
Jak wygrać digitalizację?
Pierwszą z sesji popołudniowych pt. Uniwersytet przyszłości – internacjonalizacja w warunkach digitalizacji poprowadził prof. dr hab. Grzegorz Mazurek, rektor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Zaczął od metafory: – W tytule tej sesji zderzyliśmy dwa pozornie sprzeczne pojęcia. Umiędzynarodowienie bowiem z definicji oferuje nam wszystko to, co można poczuć, powąchać, dotknąć w kontakcie z inną, nową dla nas kulturą. Z kolei digitalizacja jest płaska, szklana, bezosobowa, jak ekran komputera. Jak połączyć te dwie kwestie tak, by powstała atrakcyjna oferta?
Na tak postawione pytanie odpowiadali paneliści, rektorzy znakomitych uczelni: prof. Piotr Stępnowski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. inż. Krzysztof Jóźwik, rektor Politechniki Łódzkiej, prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski, prorektor ds. współpracy międzynarodowej i krajowej Uniwersytetu Śląskiego, a wreszcie prof. dr hab. Alojzy Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Wnioski, do jakich w toku dyskusji doszli paneliści, były obiecujące: polskie uczelnie dzięki kryzysowi pandemii zdały egzamin z cyfryzacji, znacznie poprawiła się kultura technologiczna środowiska akademickiego. – Dziś pytanie nie powinno brzmieć, czy dalej mamy digitalizować nasze uniwersytety, bo to oczywiste, że tak. Dlaczego? Cyfryzacji chcą przecież młodzi ludzie, a to oni są dla uczelni najważniejsi. Wyzwanie stanowi zarządzanie procesowe naszymi zdigitalizowanymi organizacjami – zauważył prof. Nowak.
Z kolei prof. Pietrzykowski mówił, że należy pokierować digitalizacją tak, by służyła ona kształceniu w sieciach, a nie – przekształcaniu studiów w studia wyłącznie online. – Przyszłością nie jest wcale uniwersytet wirtualny, czyli znakomita uczelnia typu Cambridge czy Harvard, która przyciąga na kilkuletnie studia online. Ta droga się nie sprawdzi, ponieważ takie kształcenie ma jeden fundamentalny mankament: nie wyposaża studentów w tak potrzebne dzisiaj kompetencje społeczne. Dlatego digitalizujmy uczelnie, ale z myślą o komplementarnym wobec kontaktowego kształceniu online – przekonywał prof. Pietrzykowski.
Solidarni z Ukrainą
Pierwszy dzień konferencji zakończyła uroczysta gala, w czasie której uczestnicy spotkania wysłuchali koncertu Solidarni z Ukrainą (w wykonaniu polskich i ukraińskich studentów Akademii Muzycznej we Wrocławiu) oraz poznali laureatów dwóch nagród związanych z obszarem internacjonalizacji uczelni polskich – XII edycji konkursu Interstudent 2022 oraz V edycji Nagrody Środowiskowej Gwiazdy Umiędzynarodowienia 2022.
Galę otworzyła dr Bianka Siwińska, która powiedziała: – W trudnych czasach trzeba być razem i razem zastanawiać się nad wyzwaniami, z którymi się wszyscy przecież mierzymy. Dlatego tak bardzo cieszę się z naszego spotkania.
A prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący KRASP, rektor Politechniki Śląskiej, dodał: – Chcieliśmy, by ten koncert i dzisiejsze spotkanie były nie tylko wyrazem naszej solidarności wobec obecnych kryzysów, ale też formą podziękowania tym, którzy się w pomoc Ukrainie włączyli i którzy internacjonalizacji poświęcają całą swoją energię.
Magda Tytuła