Półmetek najważniejszej i największej konferencji o umiędzynarodowieniu uczelni polskich i nauki za nami.
W czwartek, 8 lutego, w poznańskim hotelu Andersia zebrali się wszyscy, którym umocnienie pozycji polskiego szkolnictwa wyższego i nauki w świecie leży na sercu. Organizatorami XVII już spotkania z cyklu „Studenci zagraniczni w Polsce” są Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Fundacja Edukacyjna „Perspektywy” oraz Politechnika Poznańska jako gospodarz.
„Główne wyzwania internacjonalizacji szkolnictwa wyższego w Polsce 2024-2028”, „Umiędzynarodowienie nauki – jak wejść do europejskich programów badawczych?”, „Współpraca akademicka między Polską a Wielką Brytanią ze szczególnym uwzględnieniem perspektyw kształcenia ponadnarodowego”, „Problemy umiędzynarodowienia pod lupą polskich badaczy” − to tylko niektóre punkty z bogatego programu konferencji organizowanej nieprzerwanie co roku od siedemnastu lat w ramach programu Study in Poland. Znaczenia wydarzenia dowiedli znakomici patroni (patronat honorowy Ministra Nauki), partnerzy (partner strategiczny tegorocznej konferencji to British Council, inni partnerzy to m.in.: PAN, NAWA, FRSE, OPI - PIB) i goście wydarzenia (na otwarciu pojawili się m.in. prof. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Mariusz Wiśniewski, pierwszy zastępca Prezydenta Miasta Poznań, Rachel Launay, dyrektorka British Council w Polsce; kilkudziesięciu rektorów i prorektorów najlepszych uczelni polskich, a także dyrektorzy i pracownicy działów współpracy międzynarodowej, rozwoju i promocji ponad 100 polskich uczelni). Poznań jako stolica umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego i nauki przyciągnął na dni (8-9 lutego) ponad 350 osób, a drugie tyle zarejestrowało się online.
Zmiana kursu
Jako powód tak dużego zainteresowania można wskazać nakreślony ogólnie w zaproszeniu na konferencję nowy kierunek, w jakim ma zmierzać internacjonalizacja szkolnictwa wyższego i nauki. Mówił o tym Waldemar Siwiński, założyciel Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy”, w czasie uroczystej inauguracji wydarzenia: − Tegoroczna konferencja jest bardzo symboliczna, kończymy bowiem etap ilościowy umiędzynarodowienia, naszym zadaniem obecnie jest budowanie jakości tak w kontekście internacjonalizacji kształcenia, jak i w kontekście wspierania umiędzynarodowienia badań.
Myśl o zmianie kursu w zakresie umiędzynarodowienia była rozwijana w czasie poszczególnych sesji plenarnych (w sumie przygotowano ich 10!). Na pierwszej z tych sesji, pt. „Główne wyzwania internacjonalizacji szkolnictwa wyższego w Polsce 2024-2028” prof. dr hab. inż. Jerzy Lis, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej, przewodniczący Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej KRASP, wskazywał m.in.: − Na obecność studentów zagranicznych na polskich uczelniach powinniśmy teraz spoglądać szerzej, jako na element nowej strategii, której imię to jakość kształcenia w Polsce. Cudzoziemcy są niezbędni do poprawy tej jakości, ich liczba, to magiczne sto tysięcy studiujących u nas osób z zagranicy, wymusza jak najlepszą jakość kształcenia, którą powinny oferować polskie uczelnie.
Prof. Lis zwracał też szczególną uwagę na kształcenie techniczne jako „eksport wiedzy” czy nawet „eksport polskiej myśli technicznej”, a na absolwentów kierunków technicznych jako naszych najlepszych ambasadorów w świecie.
Pytana o wyzwania internacjonalizacji prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska, rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, przewodnicząca Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich, mówiła z kolei, że jednym z problemów polskiego szkolnictwa wyższego i nauki jest słabość w dziedzinie science communication: − Powinniśmy już na etapie kształcenia doktorantów wyposażać studentów w umiejętności promowania nauki, komunikowania o osiągnięciach, szukania partnerów do prowadzonych badań.
Rektorka UAM zauważyła też, że Polska szuka studentów zagranicznych daleko, zupełnie pomijając fakt, że mamy sąsiadów, z którymi moglibyśmy prowadzić wymianę akademicką. − Obecnie w zasadzie nie ma przepływu studentów między Polską a Niemcami czy Polską a Czechami. A szkoda.
Natomiast Mirosław Marczewski, dyrektor generalny Narodowej Agencji Programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności (FRSE), przypomniał, że w edukacji trudno oczekiwać szybkich efektów, procesy zwłaszcza te związane z internacjonalizacją są wieloletnim wysiłkiem. − Na pewno w całym naszym środowisku potrzebna jest bliższa i lepsza współpraca w kontekście alokacji środków, tak by nie powtórzyła się sytuacja, w której z programu Erasmus+ zostają niewykorzystane pieniądze.
Konieczne nowe spojrzenie
W czasie pierwszej sesji plenarnej głos zabrał także dr Dawid Kostecki, dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Podpisując się pod postulatem zmiany kursu w pracy nad umiędzynarodowieniem, wskazywał, że mobilność nie jest celem samym w sobie. − Celem zawsze powinno być nawiązywanie współpracy międzynarodowej. Dlatego musimy przestać fetyszyzować liczby, a skupić się na tym, co mieści się w pojemnej przecież definicji internacjonalizacji szkolnictwa wyższego i nauki. Dlatego obecne wyzwania umiędzynarodowienia to według mnie zadbanie o jakość kształcenia doktorantów, ograniczenie chowu wsobnego czy wreszcie, w czym zgodzę się z prof. Kaniewską, zdynamizowanie współpracy w trójkącie weimarskim.
Jako ostatni wystąpił prof. dr hab. Grzegorz Mazurek, rektor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, któremu przypadło zadanie nakreślenia przyszłości internacjonalizacji polskich uczelni i nauki. Poddał on pod refleksję tezę, że dyskutowanie nad kwestią umiędzynarodowienia nie jest zadaniem uczelni, ale państwa. − Dziś najważniejszym, strategicznym zasobem na świecie nie jest dolar czy ropa, są nim mózgi. Uczelnie są więc wehikułem budowania konkurencyjności państw, ponieważ to talenty, „mózgi” budują dziś pozycję krajów. Dlatego to nie rektorzy i rektorki, nie dyrektorzy i dyrektorki pionów współpracy z zagranicą czy nauki i rozwoju powinni się zajmować tematem umiędzynarodowienia. To jest zadanie dla władz. Zadaniem uczelni jest tylko mierzyć impact na rzeczywistość, w tym mierzyć wpływ obecności studentów zagranicznych na lokalny rynek.
Komentując wystąpienia panelistów, prof. dr hab. Stanisław Kistryn, pełnomocnik rektora UJ ds. konsorcjum UNa Europa, zwrócił uwagę zgronmadzonych na zmianę nazewnictwa, jaka się dokonuje w Europie. − Dziś w uniwersytetach europejskich nie mówi się już o internacjonalizacji, ale o international experience i o współpracy międzynarodowej. Warto przy tym zwrócić uwagę na etymologię słowa competition, coraz częściej rozumianego nie jako konkurowanie, ale jako wspólnota wysiłków.
Poznać potrzeby studentów z zagranicy
Inną z ciekawych sesji w pierwszym dniu konferencji było spotkanie pt. „Studenci zagraniczni w krajowej strategii umiędzynarodowienia”, które poprowadził dr Dawid Kostecki, dyrektor NAWA. Paneliści (Przemysław Skrodzki, zastępca dyrektora, Departament Współpracy Międzynarodowej MNiSW; prof. Armen Edigarian, prorektor ds. dydaktyki, Uniwersytet Jagielloński; Mirosław Marczewski, dyrektor generalny FRSE; Ewa Kiszka, przewodnicząca, IROs Forum, kierowniczka Biura Umiędzynarodowienia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego; Mariia Starshynova, stypendystka programu Banach NAWA) zastanawiali się m.in. nad kwestią zwiększenia atrakcyjności Polski dla studentów zagranicznych. Przemysław Skrodzki zwrócił uwagę na to, że MNiSW przeznaczyło na umiędzynarodowienie polskich uczelni i nauki na rok 2024 niebagatelną kwotę 1 mld 250 mln zł. − To pieniądze, które mają stanowić wsparcie dla wszelkich działań zmierzających do poprawy rozpoznawalności polskiej nauki w świecie. Inwestycja w edukację jest bowiem inwestycją w naszą jako kraju przyszłość.
Dyrektor Marczewski mówił z kolei, że na atrakcyjność Polski dla cudzoziemców składają się atrakcyjność miejsca (regionu czy miasta, w którym ma siedzibę szkoła wyższa) oraz prestiż samej uczelni i zapewniana w niej jakość kształcenia. − I o ile pierwszy element powinien być troską władz samorządowych czy państwowych, o tyle dbałość o visibility uczelni leży już po naszej stronie.
Ewa Kiszka podkreśliła, że mówiąc o atrakcyjności polskich uczelni dla studentów z zagranicy nie należy zapominać o konieczności zadbania o dobrostan przybywających do Polski studentów. − Opieka nad przybywającymi do nas młodymi ludźmi to musi być proces „przekazywania sobie z rąk do rąk” studentów we wsparciu ich od kwestii życiowych po związane z kształceniem.
Z kolei studentka Mariia Starshynova pytana o sposoby, na jakie najlepiej jest zachęcać studentów z zagranicy do kształcenia się w Polsce, wskazała pocztę pantoflową jako wciąż najpewniejszy mechanizm promowania uczelni. − Przekazywanie informacji przez media społecznościowe, zachęcanie przez pokazywanie korzyści studiowania tutaj (np. niższe niż gdzie indziej w Europie koszty życia czy wysoką jakość kształcenia).
W podobnym duchu mówił prof. Armen Edigarian, który zdradził, że UJ od kilku lat prowadzi program promowania uczelni przez studentów. − Powołaliśmy zespół ambasadorów studenckich z myślą o tym, że kontakt osobisty daje lepsze efekty niż jakakolwiek reklama czy akcja promocyjna.
To oni świecą najjaśniej
W czasie wieczornej gali, jaka zorganizowana została na Wydziale Architektury i Wydział Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej, m.in. wręczono statuetki i dyplomy dla laureatów dwóch ważnych w kontekście internacjonalizacji wyróżnień: XIV edycji konkursu INTERSTUDENT 2024 (na najlepszego studenta zagranicznego w Polsce) oraz VII edycji Nagrody Środowiskowej „Gwiazdy Umiędzynarodowienia 2024”.
W konkursie Interstudent nagrodzeni zostali: w kategorii studia licencjackie Illia Podorov z Ukrainy (student Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie), w kategorii studia magisterskie Heybat Naghiyev z Azerbejdżanu (student Uniwersytetu Warszawskiego), w kategorii studia doktoranckie Waheed Adewale Rasaq z Nigerii (student Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu), w kategorii działalność charytatywna Esteban Ortiz Escobar z Kolumbii (student Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), w kategorii specjalne osiągnięcia artystyczne Evelina Voloskova z Litwy (studentka Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie), w kategorii wyróżniające badania naukowe Alireza Tabrizikahou z Iranu (doktorant z Politechniki Poznańskiej) oraz ponadkontynentalna grupa Clean Up Odra w składzie: Helena Gebarska z Australii, Natalia Hiler z USA i Chidubem Odera Mba z Nigerii/Włoch (studenci Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu).
Z kolei Gwiazdami Umiędzynarodowienia 2024 zostali: prof. Andrzej Jajszczyk (Distinguished Star), prof. Jerzy Duszyński (Science Diplomacy Star), Tomasz Orłowski (Public Diplomacy Star), prof. Bogusława Drelich-Skulska (Management Star), dr hab. Paweł Kaczmarczyk, prof. UW (Research Star), dr Katarzyna Świerk (Development Star), prof. Krzysztof Walkowiak (Teaching Star), Olga Vakhrina (Marketing Star) i Katarzyna Specjalska (Rising Star).
Magda Tytuła
