Zarówno kampus Uniwersytetu Princeton, jak i samo miasteczko o tej samej nazwie (albo raczej na odwrót) to prawdziwa oaza zieleni. Są tam domy chowające się w drzewach i wielkie pole golfowe, po którym kiedyś przechadzali się Albert Einstein, Robert Oppenheimer i wielu noblistów. Latem w miasteczku i na kampusie bez studentów jest naprawdę sielsko i anielsko. Dlatego nie dziwię się, że kilkunastu najwybitniejszych profesorów prawa z najlepszych amerykańskich uniwersytetów udało się namówić, by spędzili właśnie tam (wraz z żonami) dwa wakacyjne miesiące, jednocześnie pracując, ale się nie przepracowując.

Pomysł, finansowany zresztą przez rząd amerykański, polegał na tym, aby kilkudziesięciu młodych prawników z całego świata, którzy we wrześniu mieli zacząć studia prawa amerykańskiego na różnych uniwersytetach, odpowiednio do tego przygotować. Program zajęć nie był przeładowany. W ciągu tygodnia, każdego dnia, były tylko trzy dwugodzinne sesje, a więc każdy z profesorów pracował raptem po 10 godzin tygodniowo. Z tym, że profesorowie (wraz z żonami) jedli lunche, a często i kolacje, razem ze studentami w wielkiej sali Tower Hall wzorowanej na podobnym przybytku jednego z koledży Oxfordu. To była też znakomita okazja do swobodnej rozmowy z naszymi profesorami.

To wszystko działo się w latach 60’, ale warto do tego wspomnienia wrócić. Był to bowiem świetny pomysł. Przed wyjazdem my - międzynarodowa zbieranina - otrzymaliśmy od swoich uczelni najwyższego kalibru wprowadzenie do amerykańskiego szkolnictwa wyższego. Zadaniem tej wyjątkowej kadry profesorskiej nie było uczenie nas amerykańskiego prawa – to czekało nas na uczelniach – ale ułatwienie nam zrozumienia zasad, na których opiera się amerykańskie prawo i którym kieruje się amerykańskie społeczeństwo. To było najlepsze możliwe intelektualnie wprowadzenie do Ameryki, a zarazem wspaniałe wakacje dla nas studentów, ale myślę, że też dla naszych profesorów i ich żon połączenie przyjemnego z pożytecznym.

KB