Dziś o sukcesie na rynku pracy coraz częściej decyduje nie dyplom, ale konkretne umiejętności, które możemy wykorzystać bez względu na to, czy planujemy pracę w dużej korporacji, własną działalność, czy startup.
Raporty organizacji takich jak Światowe Forum Ekonomiczne dowodzą, że współczesne Zetki zmienią zawód kilkakrotnie w ciągu swojej zawodowej aktywności. Powód? Szybkie tempo zmian gospodarczych i technologicznych, automatyzacja, rozwój sztucznej inteligencji i innych innowacji technologicznych. Jedne zawody stają się niepotrzebne, a pojawiają się nowe role.
Oprócz postępu technologicznego rośnie globalna konkurencja. W miarę jak świat staje się coraz bardziej powiązany, konkurencja o miejsca pracy, edukację i zasoby nasila się. Stąd rozwijanie unikalnego zestawu umiejętności może pomóc wyróżnić się na zatłoczonym rynku.
Umiejętności cyfrowe i techniczne
Chyba nie ma osoby, która nie słyszałaby o modelach językowych, czacie GPT czy zaawansowanej sztucznej inteligencji. Dzisiaj umiejętności cyfrowe i techniczne są fundamentem. Zrozumienie podstawowych narzędzi i platform cyfrowych jest niezbędne do poruszania się po współczesnym świecie, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Znajomość narzędzi cyfrowych nie tylko zwiększa zdolność efektywnej komunikacji i współpracy, ale również otwiera wiele możliwości na coraz bardziej stechnologizowanym rynku pracy.
Podstawą umiejętności cyfrowych jest zdolność korzystania z komputerów, smartfonów i innych urządzeń cyfrowych. Obejmuje to umiejętność nawigowania po różnych aplikacjach, takich jak edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne i narzędzia do prezentacji.
Oprócz tych podstaw coraz cenniejsza staje się bardziej zaawansowana wiedza na temat kodowania, analizy danych i cyberbezpieczeństwa. Dziś kodowanie przestało być domeną jedynie informatyków; tzw. narzędzia low-code i no-code pozwalają tworzyć aplikacje i strony bez tej wiedzy.
Jak rozwijać te kompetencje?
- Kursy online i bootcampy kodowania to popularne sposoby nauki kodowania i innych umiejętności technicznych. Szacuje się, że dzięki nim na świecie znacznie wzrosła liczba specjalistów − z 20 tys. w 2015 r. do 100 tys. w 2021 r., a do 2025 r. ma wzrosnąć do 380 tys. (HolonIQ 2023).
- Korzystanie z bezpłatnych tutoriali i materiałów na YouTube, Tik-Toku czy Instagramie to bezkosztowe rozwiązanie. Polecam specjalistów takich jak Mateusz Chrobok (prowadzi własny kanał na YT, jeste ekspertem AI i cyberbezpieczeństwa).
- Uczestnictwo w konferencjach takich jak Perspektywy Women in Tech Summit czy programach mentoingowych (IT for She, TeenCrunch, Digital University, Nowe Technologie dla Dziewczyn) to świetne przygotowanie do pracy w obszarze nowych technologii oraz szansa na rozwijanie kompetencji cyfrowych.
Umiejętności krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów
To kluczowe kompetencje, aby radzić sobie ze złożonością współczesnego świata. Są istotne chociażby w innowacjach, gdzie myślenie poza schematami często prowadzi do przełomowych odkryć w różnych dziedzinach, od technologii po opiekę zdrowotną. Także na tych umiejętnościach opierają się procesy decyzyjne: te kompetencje pozwalają rozważyć różne opcje, przewidzieć wyniki i zdecydować zgodnie z celami organizacji.
Jak rozwijać te kompetencje?
- Ćwicz swój mózg i funkcje poznawcze. Rozwiązywanie łamigłówek, sudoku czy granie w gry strategiczne − takie aktywności mogą wyostrzyć zdolność logicznego i krytycznego myślenia.
- Uczestnicz w debatach, rozwijaj i umiejętności argumentacji i ucz się logiki − debaty oksfordzkie, kluby ToastMasters przedsięwzięcia pozwalają na konfrontowanie różnych punktów widzenia, sprawdzanie informacji i weryfikację faktów.
- Udzielaj się w wolontariacie. Realne działania rozwiązujące istniejące problemy to najlepszy sposób na naukę przez doświadczenie.
- Zadawaj pytania i „filozofuj”. Nauka podstaw logiki i filozofii to świetny trening umiejętności krytycznego i niezależnego myślenia. To kwestionowanie założeń, zadawanie dociekliwych pytań i poszukiwanie różnych perspektyw.
Inteligencja emocjonalna i umiejętności interpersonalne
Roboty robotami, jednak wciąż na rynku pracy liczy się tzw. interfejs białkowy, czyli człowiek ;) Inteligencja emocjonalna i umiejętności interpersonalne mają ogromne znaczenie w zróżnicowanym i współpracującym środowisku pracy. Zdolność do rozumienia i zarządzania własnymi emocjami, a także empatia wobec innych oraz przejrzysta komunikacja stoją za sukcesem światowych liderów. Żeby rozwiązywać skomplikowane problemy, zespoły muszą być różnorodne, a umiejętność zarządzania energią i emocjami własnymi i zespołu oraz skuteczne radzenie sobie w konflikcie są kluczowe.
Jak rozwijać te kompetencje?
- Wolontariat, praca w NGO, projekty społeczne to bardzo dobry start.
- Warsztaty grupowe, terapia indywidualna. Dzięki tym narzędziom uczymy się zarządzać swoimi emocjami, zdrowiem psychicznym, stresem, radzić sobie w trudnych sytuacjach.
- Programy mentoringowe. Dzięki współpracy z osobą z większym od naszego doświadczeniem uczymy się reakcji w sytuacjach dla nas zawodowo nowych i trudnych
- Współdziałanie w grupie. Bezpośrednia interakcja z zespołem czy drugim człowiekiem to ciągle najlepsza forma komunikacji oraz szansa na budowanie swojej sieci kontaktów i trwałych relacji. Poznawaj nowych ludzi, włączaj się w różne działania, współorganizuj przedsięwzięcia − niezależnie od tego, czy chodzi o planowanie wspólnego wyjazdu, imprezy czy jakąś charytatywną akcję.
Kreatywne i innowacyjne myślenie
Kiedyś prof. Grzegorz Mazurek, rektor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie stwierdził: Ciągle mówimy o sztucznej intgeligencji. Skupmy się w końcu na swojej. Święta prawda! Czasem zapominamy że najpotężniejszy, najlepszy i najdoskonalszy algorytm mieliśmy i mamy zawsze przy sobie. To nasz mózg. I tak jak karmimy treściami różne modele językowe i AI, tak samo ważne jest, żeby ciągle się rozwijać, doświadczać nowych rzeczy, poznawać różne dziedziny.
Bez tej umiejętności nie jesteśmy w stanie tworzyć nowych produktów i usług. Włączenie kreatywnego myślenia do codziennego życia i pracy polega na stosowaniu niestandardowych podejść w różnych dziedzinach i branżach.
Jak rozwijać te kompetetencje?
- Uczestnicz w warsztatach kreatywnych i sesjach burzy mózgów. Tym, którzy jeszcze nie znają programów takich jak Odyseja Umysłu, serdecznie polecam sprawdzenie szczegółów.
- Rozwijaj się wszechstronnie. Ucz się co roku nawet jednej małej rzeczy, która jest dla ciebie interesująca, nowa, potencjalnie niezwiązana z tym, co robisz na co dzień.
- Akceptuj porażkę i próbuj! Kreatywność i innowacja to działanie. Rzeczy na początku nie muszą iść doskonale. Potraktuj błędy jako coś naturalnego i koniecznego do odniesienia sukcesu.
- Rozwijaj wyobraźnię. Angażowanie się w sztukę, rysowanie czy teatr improwizacji to świetny trening dla naszych szarych komórek i mózgu!
Kompetencje międzykulturowe i elastyczność
W coraz bardziej zglobalizowanym świecie kompetencje kulturowe i umiejętność dostosowania się do różnych warunków stają się niezbędne. I nie chodzi tylko o znajomość języka. Istotne jest rozumienie i interpretacja kulturowych wskazówek, takich jak mowa ciała, normy społeczne i style komunikacji, które mogą być różne w zależności od kultury. Ta umiejętność jest szczególnie cenna przy rozwiązywaniu konfliktów i tworzeniu inkluzywnego środowiska, w którym wszyscy członkowie zespołu czują się docenieni i szanowani.
Jak rozwijać te kompetencje?
- Korzystaj z międzynarodowych programów wymian np. takich jak Erasmus+.
- Znajdź w swoim mieście grupy dla obcokrajowców. Takie społeczności to świetna opcja nie tylko bezpłatnej nauki języka, ale też możliwość poznania nowych ludzi i nawiązania cennych relacji.
- Podróżuj. (Sprawdź przy tym programy finansowane przez UE). Wakacje to nie tylko przygoda, ale i świetna nauka międzykulturowej komunikacji!
- Zostań członkiem międzynarodowych organizacji.
Nauka przez całe życie i wewnętrzna motywacja
Co motywuje mnie do działania? Co jest dla mnie w życiu ważne? To są pytania, które warto zadawać sobie regularnie. Jeśli nasza ścieżka zawodowa nie będzie zgodna z naszymi predyspozycjami, zainteresowaniami i wartościami, szybko wypalimy się zawodowo.
Dlatego musisz się przygotować na to, że twoje życie będzie ciągłą nauką. Potraktuj to jako szansę, zwłaszcza że nigdy nie było tak szerokiego dostępu do wiedzy jak teraz. Szybkie tempo zmian wymaga stałego aktualizowania swoich umiejętności i wiedzy.
Co to znaczy uczyć się przez całe życie? Nie chodzi wcale o klasyczne siedzenie w ławce na lekcjach czy bycie wiecznym studentem i zrobienie kilku magisterek! To koncept, w którym zakładasz, że będziesz się stale rozwijać. Dla jednych może to oznaczać zdobywanie zaawansowanych stopni naukowych, uzyskiwanie certyfikatów zawodowych, dla innych rozwijanie hobby, nowych umiejętności czy uczestnictwo w różnorodnych kursach rozwoju osobistego. Takie podejście uczy nas też dyscypliny i zarządzania sobą w czasie. Daje też poczucie bezpieczeństwa, że bez względu na sytuację poradzimy sobie w innej roli/innych zadaniach.
Jak rozwijać te kompetencje?
- Zastanów się, co lubisz poznawać i w jaki sposób najlepiej przyswajasz informacje. Może okaże się, że znajdziesz ciekawy podcast na Spotify, nowy kanał na YT czy zajęcia na uniwersytecie otwartym.
- Wykorzystaj kursy dostępne na platformach takich jak Coursera czy Udemy.
- Zastanów się, czego ty możesz nauczyć innych; może to świetna okazja do wymiany umiejętności?
- Zastanów się, jakie wyzwania zawodowe chcesz kiedyś rozwiązywać. To może nakierować cię na branżę/wiedzę, którą zaczniesz zgłębiać chętnie i na swoich zasadach.
Joanna Koper, instagram: EduMentorka